ابن سینا از نظر گستردگی و غنای آثارش همواره مورد توجه شرق و غرب بوده است و این باز هم به برکت دانشمندان عادل و برجسته غربی است که روزها و شبهای خود را صرف تحقیق در مورد آثار این معجزه کرده اند. . در تمام اعصار به سوالات علمی و فلسفی روز پاسخ دهید.
تقریباً در همه کشورهای بزرگ جهان، از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و بر فراز ابن سینا جشن گرفته شده است. مقالات ارائه شده در برخی از این سمینارها اصلا قابل مقایسه با مقالاتی که در ایران نوشته ایم نیست.
یکی از دروس اجباری ما در فلسفه دکارت در اوایل انقلاب و در زمان جنگ تحمیلی بود که در فرانسه در مقطع فوق لیسانس در دانشگاه جوزف تحصیل می کرد. استاد ما دکتر دومینیک لوکور یکی از دکارت های برجسته در فرانسه بود که این درس را تدریس کرد. او در روز اول درس این سوال را مطرح کرد که چرا دکارت با سایر فیلسوفان فرانسوی چه قبل و چه بعد از خود متفاوت است و در واقع یک تافته جداگانه است؟ در پرانتز بگویم که فرانسوی ها همیشه خود را عقل گرا معرفی کرده اند و این عقل گرایی را هم به دکارت نسبت می دهند.
با این سوال سکوت بر کلاس حاکم شد. برخی از دانش آموزان پاسخی دادند که مورد قبول استاد قرار نگرفت. سپس همان معلم با پاسخ عجیب خود کلاس تعلیق را بیرون آورد که من را نیز متعجب کرد. آن روزها مصادف با روزهای اول انقلاب و جنگ تحمیلی بود و رسانه های فرانسوی شبانه روز اخبار جنگ و انقلاب ایران را به تفصیل پخش می کردند و به تفصیل به بحث می پرداختند. معلم گفت: «اگر ریشه عناصر انقلاب ایران را پیدا کنید، به مذهب تشیع خواهید رسید که برخلاف دیگر مذاهب اسلامی، انقلابی است و همواره با پادشاهان و حاکمان در ستیز بوده و آنها را به رسمیت نشناخته است. ابن سینا، فیلسوف بزرگ ایرانی که غرب قرون وسطی دانش و فلسفه او را مدیون اوست، نیز متعلق به خود مذهب انقلابی شیعه است. به دلیل وابستگی به این مذهب انقلابی، با حاکمان زمان خود به قدرت رسید و از شهر و دیار آواره شد».
وی ادامه داد: من معتقدم دکارت که یکی از خوانندگان آثار فلسفی ابن سینا به زبان لاتین بود، نه تنها تحت تأثیر علم و فلسفه، بلکه تحت تأثیر شیوه زندگی خود از سلف ایرانی خود، یعنی بنیان فلسفی بود. دکارت که در من «خلاصه شده است» متاثر از اثر فلسفی ابن سینا درباره انسان معلق است. جدای از این بهره برداری علمی و فلسفی، می بینیم که دکارت در زمان حیات خود بی قرار نبود و از شهری به شهر و از کشوری به دیار دیگر گریخت تا در سایه آن خانه ای امن بیابد و تحقیق کند و در شما این رفتار را انجام دهید. نخاه می خواهد از ابن سینا الگو بگیرد. »
من در کلاس خیلی خوشحال شدم که استاد اینقدر از ابن سینا تعریف کرد، اما متاسفم که ایرانی ها نتوانستند کار فرانسوی دکارت را برای ابن سینا نمونه کنند. همین امر باعث شد تا با نگاهی نو به طرح پژوهشی آینده ام، کتابی درباره ابن سینا بنویسم.
پس از فارغ التحصیلی به ایران بازگشتم و در حین تدریس در دانشگاه صنعتی شریف، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، درباره دانشمندان اسلامی ایران تحقیق می کردم. در آن زمان دکتر مهدی گلشنی ریاست پژوهشکده را بر عهده داشت و من چندین ویژه نامه درباره خیام و خواجه نصیر منتشر کردم. پس از آن پروژه ابن سینا را برعهده گرفتم و از داخل و خارج از ایران مقاله سفارش دادم تا اینکه کتاب منتشر شد. تا پیش از این، علمای بزرگ ابن سینا بیشتر به مسائل متافیزیکی و عرفان ابن سینا پرداخته بودند; اگر جنبه‌های دیگری از ابن سینا مانند ریاضیات، نجوم، کیهان‌شناسی، موسیقی در غرب مورد مطالعه قرار می‌گرفت، می‌خواهم با ارائه ترجمه‌هایی از این آثار، ترجمه‌ای از ابن سینای معاصر در کشورم ارائه کنم. نویسندگان و مترجمان این کتاب از نویسندگان برجسته و صاحب نظر در حوزه پژوهشی خود هستند. مائورو زونتا، نویسنده فرانسوی. آنها گفتند که نمی توانند شاهد انتشار مقاله او باشند.
آقای. قاسم فینیانوس، نویسنده سوری یکی از مقالات، به دلیل حمله داعش و گروه های تروریستی به سوریه، سمت سابق خود را ترک کرد و اکنون از او اطلاعی ندارم. یکی از مقالات خوب این کتاب توسط دکتر. گلشنی و شاگردش دکتر. جمالی که به آگاهی و رابطه ذهن و مغز از دیدگاه ابن سینا می پردازد. همچنین دو مقاله در مورد آثار نجومی ابن سینا یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان فرانسه نوشته ام که امیدوارم مورد توجه قرار گیرد. همچنین مقالاتی در زمینه منطق منوال از دیدگاه ابن سینا در منطق خارجی داریم که توسط اساتید ایرانی به فارسی ترجمه شده است و این مقالات نیز نگاهی نو به موضوعات منطقی ابن سینا می دهد.
علت انتخاب کتابی درباره ابن سینا نه تنها شناخت ابن سینا بلکه نقشی بود که این نابغه بزرگ در تمدن اسلامی داشت. او به تنهایی الگوی تمدن است، هر چه نگاه کنی! به عنوان مثال، اگر زندگی نامه برخی از دانشمندان شرق و غرب را مطالعه کنید، خواهید دید که آنها برای پیشبرد اهداف علمی خود، گاهی مجبور بوده اند از برخی خواسته های قلبی خود دست بکشند و از دستورات پادشاهان یا فرمانروایان اطاعت کنند. ما آنقدر زیاد داریم که نیازی به ذکر نام آنها نمی بینم. عده ای که فقط علم داشتند و از اخلاق و دین بی بهره بودند، با پیوند به زندگی مادی و مال دنیا، علم خود را در خدمت دشمنان بشریت قرار دادند.
یکی دیگر از خصوصیات ابن سینا این بود که بسیاری از علوم زمان خود او را احاطه کرده بودند. امروزه به دلیل گسترش علم و پیدایش دانش جدید، برخی بر این باورند که بر خلاف گذشته باید در علم واحد تخصص یافت و زندگی انسان برای مطالعه علوم مختلف برای محقق معاصر کافی نیست. اما اینها همچنین اغلب قادر به نوآوری و اکتشاف در همان زمینه تجربه نیستند. من با برخی از این اساتید هم در دانشگاه صنعتی شریف و هم در سایر دانشگاه‌ها ملاقات کرده‌ام و متوجه شده‌ام که آنها نه تنها موضوعات اساسی ادبیات، دین، فلسفه و سیاست را در کشورشان نادیده می‌گیرند. آنها همچنین فاقد ابتکار عمل در زمینه تخصصی خود هستند. مثلا من یک معلم ریاضی را می شناسم که جبری است اما وارد بحث هندسی نمی شود و برعکس اگر ابن سینا را مطالعه کنید از محیط او در علوم مختلف متحیر می شوید!
دانشگاه صنعتی شریف و استاد گروه فلسفه علم این دانشگاه یادداشتی در خصوص لزوم توجه بیشتر به ابعاد ناشناخته این دانشمند بزرگ برای ما ارسال کردند که در ادامه می خوانید. ما ایرانیان دانشمندان و فیلسوفان بزرگ خود را به طور عام و ابن سینا را به طور خاص آنطور که باید و شاید می دانیم نمی شناسیم و همین ناآگاهی باعث شده است که کالاهای ارزشمند خود را به بازار جهانی عرضه نکنیم. از طرف دیگر غربی ها در این زمینه از ما پیشی گرفته اند. ابن سینا از نظر گستردگی و غنای آثارش همواره مورد توجه شرق و غرب بوده است و این باز هم به برکت دانشمندان عادل و برجسته غربی است که روزها و شبهای خود را صرف تحقیق در مورد آثار این معجزه کرده اند. . در تمام اعصار به سوالات علمی و فلسفی روز پاسخ دهید. تقریباً در همه کشورهای بزرگ جهان، از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و بر فراز ابن سینا جشن گرفته شده است. مقالات ارائه شده در برخی از این سمینارها اصلا قابل مقایسه با مقالاتی که در ایران نوشته ایم نیست. انگیزه اصلی من از تالیف این کتاب ترجمه و چاپ برخی از این مقالات بوده است و شما در بررسی مقالات این کتاب با من موافق خواهید بود.
23302