دریاچه هامون و تالاب های بین المللی سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریای خزر و دریاچه ارومیه ، هفتمین تالاب بین المللی بزرگ جهان و دوازدهمین ذخیره گاه زیست کره در کشور است که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.
به گزارش مجله روز ، برنامه حفاظت از یونسکو ، معروف به ذخیره گاه زیست کره ، یکی از برنامه های استراتژیک برای حفاظت از محیط زیست است. ایران 13 ذخیره گاه زیست کره دارد که یکی از آنها منطقه حفاظت شده هامون است.
منطقه حفاظت شده هامون به دلیل قرارگیری در مرکز کویر و مناطق نیمه بیابانی ایران و افغانستان ، تنها زیستگاه پرندگان مهاجر در شرق کشور است. تالاب هامون از سه قسمت تشکیل شده است: حموری “صبوری” در شمال سیستان ، هامون “پوزاک” که 90٪ آن در افغانستان و 10٪ ایران است و هامون “هیرمند” که در سه برابر آب ملاقات می کنند. و آنها دریاچه مشترک هامون بین ایران و افغانستان را تشکیل می دهند.
کارشناسان تالاب های خشک را یکی از مراکز اصلی تولید گرد و غبار می دانند ، بنابراین خشکی تالاب هامون که در مسیر وزش بادهای 120 روزه قرار دارد ، در شکل گیری گرد و غبار در سیستان و استان بسیار موثر است. بلوچستان
طبق کمیسیون ملی یونسکو در ایران ، ذخیره گاه زیست کره هامون به عنوان دوازدهمین ذخیره گاه زیست کره ایران در سال 2016 در شبکه جهانی ذخایر زیست کره یونسکو ثبت شد. قسمت اصلی این ذخیره گاه پناهگاه حیات وحش هامون با تالاب های مهم است. مساحت کل انبار 977158 هکتار است.
این مخزن بخشی از حوضه مرزی هیرمند است که فقط 17٪ آن در ایران است و در واقع انتهای حوضه است.
حداقل ارتفاع هامون در قسمت سیل جنوب هامون و در چاله های منطقه با ارتفاع 456 متر از سطح دریا گزارش شده است. بر اساس اطلاعات موجود ، دامنه تغییرات ارتفاع از 469 تا حداکثر 590 متر ، یعنی بیش از 500 متر از سطح دریا در یک منطقه بسیار محدود از کوه خواجه و با مساحت حدود 250 هکتار است.
//// در مجموع 55 گونه گیاهی در این منطقه شناسایی شده است و از سه فرم رویشی درختان و بوته ها ، بوته ها و گیاهان تشکیل شده است. از این تعداد ، 10 گونه معادل تقریباً 18.2٪ فرم درخت و بوته ، 31 گونه معادل 56.3٪ فرم علفی ، 16.4٪ گندم و 14 گونه معادل 25.5٪ فرم رویشی رویشی است. 46 گونه معادل 6/83 درصد گیاهان چند ساله نیز شناسایی شده است که 7/58 درصد آنها علفی هستند. گونه های شناسایی شده متعلق به 20 خانواده و 43 جنس است که از این تعداد خانواده های Chenopodiaceae با 15 گونه و Graminae با 9 گونه بیشترین تعداد را دارند.
اگرچه منطقه مورد مطالعه دارای آب و هوای خشک است و در منطقه نیمه بیابانی کلانشهرهای ایران و تورانی در بخش زیست محیطی واقع شده است ، اما یکی از خشک ترین مناطق فلات مرکزی ایران است. با این حال ، پوشش گیاهی موجود هامون ها در دریاچه ها و اطراف آن تحت تأثیر جریان آب رودخانه هیرمند و نوسانات سطح آب در هنگام طغیان تشکیل شده است ، در حالی که خواص شیمیایی ، به ویژه شوری و قلیایی و دانه بندی خاک در تغییر پوشش گیاهی در برخی از تحت تأثیر مناطق.
پنج زیستگاه در منطقه شناسایی شده است که زیستگاه گیاهان آب دوست ، زیستگاه گیاهان نیمه آب دوست ، زیستگاه خاکهای آبرفتی نسبتاً شور ، زیستگاه خاکهای شور و سنگین و زیستگاه خاکهای سبک است. در کل ، فقط دو گونه یا تقریباً چهار درصد از گونه های شناسایی شده در منطقه مورد مطالعه گیاهان در معرض خطر هستند ، اما هیچ یک از گونه های در معرض خطر (EN) و فقط یک گونه از گروه گونه های آسیب پذیر گیاهی (VN) و یک گونه کم به عنوان گونه های در معرض خطر (LR) در کلاس شناخته شده است.
مطالعات حیات وحش در منطقه هامون نشان می دهد که این منطقه 28 گونه پستاندار ، 183 گونه پرنده ، 44 گونه خزنده ، 7 گونه دوزیستان و 22 گونه ماهی را در خود جای داده است. اهمیت پرندگان در منطقه حفاظت شده هامون در سطح ملی و بین المللی قابل توجه است. در سراسر کشور ، 29 گونه (15.8٪) از کل پرندگان در معرض خطر هستند. در سطح بین المللی ، شش گونه آسیب پذیر در مقررات IUCN شناسایی شده است.
قوانین اتحادیه شرکت های در معرض خطر (CITES) همچنین شش گونه را در پیوست II و سه گونه را از نظر وضعیت بحران جمعیت در ضمیمه I ذکر کرده است. طبق خزندگان ، در حیات وحش هامون گونه های شش خانواده مارمولک وجود دارد پناهگاهی شامل خانواده های آگامادا ، گکو ، لاسرتا ، اسکینگا و بزمجه و همچنین گونه های چهار خانواده مار.
در منطقه حفاظت شده هامون و اطراف آن 28 گونه پستاندار وجود دارد. سه گونه از پستانداران محافظت می شوند. بیش از 183 گونه پرنده در منطقه مشاهده شده است ، از جمله برخی از گونه های حفاظت شده در معرض خطر. تالاب هامون از سال 1971 در کنوانسیون رامسر به عنوان یک تالاب بین المللی درج شده است. در پناهگاه حیات وحش هامون شش گونه خانواده مارمولک وجود دارد و لیستی از 22 گونه ماهی که در هامون زندگی می کنند ثبت شده است و یک گونه به نام “گرگ” تنها گونه بومی هامون است.
وقوع خشکسالی و خشکسالی در هامون علاوه بر تهدید اصلی دریاچه هامون و منطقه حفاظت شده ، سایر منابع با ارزش کشاورزی را تحت تأثیر قرار می دهد و فرسایش بادی نیز آسیب قابل توجهی به زیرساخت ها ، خطوط حمل و نقل شبکه آبیاری و مناطق مسکونی وارد می کند.
به گفته مسعود باقرزاده کریمی ، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست ، بیش از 70 دهه ، تقریبا 70٪ از جمعیت و بیش از 80٪ صنعت و اقتصاد کشور در مناطق مرتفع و خشک ایران. بارش کمتر از 100 میلی متر. اثرات تدریجی این رویداد خشک شدن تالاب هایی مانند گاوخونی ، بختگان ، هامون و غیره است.
به گزارش مجله روز ، براساس آژانس حفاظت از محیط زیست ، برنامه مدیریت زیست محیطی تالاب هامون تهیه شده است و جامعه جهانی از جمله اتحادیه اروپا حدود 10 میلیون یورو برای اجرای این برنامه در نظر می گیرد.
انتهای پیام