فیزیوتِراپی (به : Physiotherapy) یا فیزیک‌درمانی شیوه‌ای از درمان بیماری‌ها و اختلالات عصبی-ماهیچه‌ای-اسکلتی با استفاده از تجهیزات مکانیکی، جریان‌های الکتریکی، مانورهای دستی، تمرینات ورزشی و عوامل فیزیکی دیگر است. در این روش‌ها از ، ، پرتوهای و ، و استفاده می‌شود. فیزیوتراپی حیطه‌ای از است که هدف آن پیشگیری از بیماری‌ها، درمان، ، بالا بردن سطح سلامت و بهبود افراد است.
فیزیوتراپی شیراز: واژهٔ فیزیوتراپی از «فیزیو» (= فیزیولوژیک، جسمانی و طبیعی) و «تِراپی» (= درمان) ساخته شده‌است. در بعضی از منابع، واژهٔ اصلی‌ای که کلمهٔ «فیزیوتراپی» ازآن گرفته شده‌است، physiological therapeutics ذکر شده‌است.
موارد مراجعه
بهترین فیزیوتراپی شیراز: بیماران می‌توانند جهت اصلاح الگوی تنفسی، بهبود کارکرد ماهیچه‌های دستگاه تنفسی و آموزش شیوه‌های مختلف تنفسی و تمرینات لازم به فیزیوتراپی مراجعه کنند.
مواردی که فرد می‌تواند به فیزیوتراپی مراجعه کند عبارتند از: ، سکته‌های مغزی، کمردرد و شکستگی‌ها بیشترین مراجعه‌کننده به فیزیوتراپی‌ها هستند، ادامه داد: بیماران شکستگی استخوان‌ها، دررفتگی مفاصل، اختلالاتی مانند کمردرد، دردهای عضلانی، اسپاسم‌های عضلانی، انحراف در انحناهای ستون فقرات، ضایعات بافت نرم مثل پیچ‌خوردگی‌ها، پارگی رباط‌ها، منیسک‌ها، فتق دیسک بین مهره‌ای، ، کشیدگی زردپی‌ها و ماهیچه‌ها، اختلالات مادرزادی مثل دررفتگی مفصل ران، کف پای صاف، ، ، قطع اندام‌ها به علل مختلف، خشکی مفصل شانه و آرنج تنیس، فلج مغزی، فلج اطفال، سکته مغزی، تومورهای دستگاه عصبی، سردردها، عدم تعادل، صدمات و ضایعات ورزشی، آرتریت‌ها، ، ، و بیماری‌های قلبی و تنفسی، سرطان‌ها، سوختگی‌ها و جراحی‌های مختلف.
البته مداخلات درمانی در فیزیوتراپی بخش کوچکی از عملیات آن محسوب می‌شود. در فیزیوتراپی، هدف ارتقای عملکرد جسمانی بدن است. البته، با توجه به تداخل و ارتباط زیاد سیستم‌های بدن، درمانهای فیزیوتراپی که توسط فیزیوتراپیست انجام می‌شود، مستقیم یا غیرمستقیم، باعث بهبود عملکرد دستگاه فیزیولوژیک نیز می‌شود؛ مثلاً فیزیوتراپی موجب بهبود درصد گازهای خون ( و ) و تغییر میزان اسیدیتهٔ خون می‌شود، که به نوبهٔ خود، می‌تواند باعث بهبود سطح هشیاری گردد.
فیزیوتراپیست در این رشته به‌عنوان درمانگر شناخته می‌شود. با توجه به این‌که فیزیوتراپی درمان فیزیولوژیک و جسمانی بیماری‌هاست، و و فیزیولوژی حرکت از اهمیت بیشتری برخوردار است.
فیزیوتراپیِ درمانی علمی بر اساس و بالینی با قدمت طولانی است که هم‌زمان با توسعهٔ دانش پزشکی، به یکی از ارکان درمانهای نوین پزشکی تبدیل شده‌است.
اصلی‌ترین هنر و تخصص فیزیوتراپیست، توانایی انجام مهارت‌های دستی و حرکت‌درمانی است که در جهت پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها و درمان و توان‌بخشی افراد جامعه به کار گرفته می‌شود. خواص امواج مختلف، مانند ، مغناطیسی، ، ، رادیویی و خواص درمانی آب ()، سرما و گرما و سوزن خشک به کار گرفته می‌شوند تا دستیابی به این اهداف آسانتر شود.
اعمال مذکور منحصراً توسط فیزیوتراپیست‌های فارغ‌التحصیل از دانشکده‌های توان‌بخشی انجام می‌شود که آموزش‌های علمی را طی کرده‌اند و درمانهای بالینی را به‌خوبی فراگرفته‌اند.
دیدگاه منحصربه‌فرد فیزیوتراپیست از بیمار و شناخت ویژه‌اش از عملکرد و ساختار طبیعی بدن در کنار معاینه و ارزیابی دقیق، به وی این توانایی را می‌دهد تا بیماران را در جهت رسیدن به اهدافی مانند پیشگیری از بیماری‌ها، تطابق افراد با محیط کار، افزایش کیفیت زندگی افراد، کاهش نیاز به برخی جراحی‌ها و درمانهای داروییِ طولانی‌مدت، که عوارضی نیز در پی دارند، سوق دهند.
تمامی روش‌های درمانی فیزیوتراپی دارای شواهد و پایهٔ علمی و تحقیقاتی است و با درمان‌هایی مانند ، ، ، و کاملاً متفاوت است.
سه روش اصلی درمان
- تمرین‌درمانی: فیزیوتراپیست به وسیلهٔ تجویز؛ انجام و آموزش ورزش‌های درمانی خاص، ماساژ، ورزش در آب (آب‌درمانی)، اقدام به درمان بیمار یا افزایش سطح سلامت می‌کند.
- الکتروتراپی: درمان به وسیلهٔ دستگاه‌های ویژه انجام می‌شود. این دستگاه‌ها معمولاً امواج خاصی را (امواج مایکروویو؛ امواج کوتاه رایویی؛ امواج مافوق صوت؛ امواج الکتریکی) که همگی توسط دستگاه به شکل خاصی تولید می‌شوند و تغییر می‌یابند (مُدوله می‌شوند).
- مهارت‌های درمان با دست
مهم‌ترین حیطه‌های فعالیت فیزیوتراپی شامل پیشگیری و درمان موارد زیر است:
- بیماری‌ها و اختلالات دستگاه ماهیچه ای-اسکلتی
- بیماری‌های دستگاه قلبی-عروقی و تنفسی
- بیماری‌های دستگاه و مرکزی
- و سوختگی‌ها
- و کنترل درد.
- بیماری‌های شغلی
- آسیب‌های ورزشی
- بیماری ها و اختلالات کف لگن در زنان و زایمان و بی اختیاری ها
بازتوانی بیماران کرونایی با درگیری شدید ریوی
نشان داده شده است هشت هفته تمرینات پیلاتس و پیلاتس در آب در افرادی که بیماری کرونا را همراه با درگیری شدید ریوی تجربه کردند به شکل معناداری عملکرد ریوی و کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشیده است.
پیشگامی فیزیوتراپیست‌ها در سیستم‌های بین‌المللی سلامت
عناصری مانند:
- بیمار محوری
- درمان مبتنی بر شواهد
- کاربرد اصول مدیریت در روند درمان
- مشارکت بیمار در درمان به‌عنوان یک عضو در تیم درمان
- دیدگاه کُل‌نگری به بیمار و بیماری
- نگاه ویژه به بیمار
- دیدگاه اقتصادی
- اعتقاد به بهبود فرایندها در سیستم‌های سلامت
- یک‌پارچه دیدن خطوط پیشگیری، درمان و توان‌بخشی در سیستم سلامت
- تغییر الگوی بیماری
- پیروزی تئوری‌های مبتنی بر حرکت توانسته‌است فیزیوتراپیست‌ها را در کشورهای مختلف تبدیل به عناصر پیشرو و در ذات خود مدیر برای این بهبود کند.
همچنین ببینید:
حیطهٔ عملکرد
- فیزیوتراپیست، با بررسی بیماری‌ها و تشخیص فیزیوتراپی آنها، بررسی عملکرد و ظرفیت هواییِ آنها، ارزیابی حرکت مفاصل (ROM)، ارزیابی عضلات، ارزیابی و کنترل درد، ارزیابی مشکلات ارتوپدیک به درمانهای مناسب آنها می پردازد.
ویژگی‌های فیزیوتراپی
- دیدگاه بیمارنگر
- غیرتهاجمی
- دیدگاه سلامت‌نگر
فیزیوتراپی: پیشگیری، درمان و توان‌بخشی
فیزیوتراپی تا سال ۱۹۴۵ میلادی به علت نبودِ فیزیوتراپیست و وجودِ فقط تکنیسین فیزیوتراپی و فعالیت در بخش‌های بازپروری و بازتوانی، قسمتی از توان‌بخشی بوده‌است، ولی بعد از سال ۱۹۴۵ میلادی و به‌وجود آمدن فیزیوتراپیت مدرن، شامل درمان و توان‌بخشی شد و بعد از سال ۲۰۰۰ میلادی با عناوین دکترای حرفه‌ای فیزیوتراپی شامل پیشگیری، درمان و شده‌است.
واقعیت این است که فیزیوتراپی، به خاطر دیدگاه‌های جدید خود، در حال ترک حیطهٔ توان‌بخشی است.[]
اکنون فیزیوتراپی به‌عنوان عضوی در انواع گروه‌های شناخته می‌شود.
دتلف نویمان نویرود، پدر فیزیوتراپی ژیمناستیک نوزادان
مداخله‌های درمانی
مداخله‌های درمانی که توسط فیزیوتراپیست به‌کار گرفته می‌شود:
- تمرین‌درمانی
- درمان دستی
- تمرینات افزایش تحمل قلب و عروق
- بیوفیدبَک‌تراپی ()
- فیزیوتراپی قلب و ریه
- انواع مُدالیته‌ها مانند: تراکشن (traction)، ، پَک‌های گرمایی (hot pack)، ، الکتروتراپی
- تجویز وسایل کمکی مانند پروتز و ارتز
- به‌کارگیری تکنیک‌های
زمینه‌های کاربردی فیزیوتراپی در بیماران بستری
- کاهش زمان بستری
- کاهش عوارض بستری
فیزیوتراپی در دوران پیری
یک جلسه فیزیوتراپی امروزی در
این شکل از درمان به افراد سالمند مربوط می‌شود چون فرآیند پیری را پشت سر می‌گذارند. کسانی که در حوزه فیزیوتراپی سالمندان تخصص دارند، مهارتها و توانایی‌هایی دارند که می‌توانند اختلالات مربوط به پیری مثل آلزایمر و بی‌اختیاری ادرار و آرتروز و از دست دادن حرکت را درمان کنند. آنها برنامه‌های خاصی را برای تسکین درد، بازیابی تحرک و آسانتر کردن فعالیت‌های روزانه انجام می‌دهند.
فیزیوتراپی در بیماری‌های قلبی و تنفسی
فیزیوتراپی در بیماران تنفسی شامل اصلاح الگوی تنفسی، تقویت عضلات سامانهٔ تنفسی، تخلیهٔ ترشحات داخل ریه و مجاری تنفسی، همچنین تحریک رِفْلِکس سرفه و آموزش روش‌های تنفسی و تمرینات تنفسی است.
برای درمان بیماران قلبی بستری شامل بهبود وضعیت بیمار و نیز افزایش کارایی سامانهٔ قلبی-عروقی است.
فیزیوتراپی ریه: این درمان یکی از مقدماتی‌ترین روش‌های درمانیِ فیزیوتراپی در تاریخ این رشته بوده‌است و پایهٔ درمان فیزیوتراپی در بیماران بستری محسوب می‌شود. این درمان مجموعه‌ای از روش‌های درمانیِ مختلف است که در جهت بهبود تنفس و تخلیهٔ ترشحات به‌کار می‌رود. بیمار با این درمان ازنظر اکسیژن‌رسانی وضعیت بهتری پیدا خواهد کرد.
- پوسچرال درناژ
- مانوورهای دستی مانند: chest percussion, chest vibration, turning
- تمرینات تنفسی مانند: deep breathing exercises, andcoughing
- موارد دیگر: suctioning, nebulizer treatments
در بیماران قلبی نیز انجام می‌شد، اما افزایش دانش درمان بیماری‌های قلبی، قلب به‌عنوان یک عضو عضلانی مدنظر فیزیوتراپی قرار گرفت و به دلیل نزدیکی و تأثیر ریه و قلب بر روی یکدیگر، فیزیوتراپی قلبی-ریوی با تأثیر فراوان به‌وجود آمد.
فیزیوتراپی قلب و ریه: اکنون یکی از تخصص‌های فیزیوتراپیست‌هاست. در این روش، طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها تحت درمان فیزیوتراپی قرار می‌گیرند؛ بیماری‌هایی مانند:
cysticfibrosis.Disorders, including heart attacks, post coronary bypass surgery, chronic obstructive pulmonary disease,and pulmonary fibrosis
این روشِ درمانی، هدف‌های مقدماتی شامل افزایش تحمل و عدم وابستگی بیمار به دیگران است.
شرح وظایف فیزیوتراپیست
فیزیوتراپیست تحت نظارت مستقیم مسئول فیزیوتراپی انجام وظیفه می‌کند.
تصدی سمت می‌تواند با لیسانس فیزیوتراپی (BSPT) یا فوق‌لیسانس فیزیوتراپی (MSPT) یا دکترای حرفه‌ای فیزیوتراپی (DPT)و فیزیوتراپی (PhD) باشد.
- نظارت بر فعالیت‌های درمانی دستیار فیزیوتراپی، تکنیسین فیزیوتراپی، کمک‌فیزیوتراپی
- تشکیل پرونده جهت بیماران فیزیوتراپی
- ثبت کلیهٔ نکات مربوط به بیمار و مراحل درمان و کلیهٔ وقایع در حین درمان
- جمع‌آوری و گزارش کلیهٔ آمارِ درمانیِ بیماران به مسئول بخش
- آموزش و توصیه به بیماران یا همراهان آنها
- شرکت در بازآموزی‌ها به‌طور سالیانه و ارائهٔ مدارک مربوط
- رعایت حرفه‌ای
- بررسی و معاینهٔ انفرادی و گروهی نقص‌های بالقوه یا بالفعل، محدودیت‌های عملکردی، ناتوانایی‌ها
- تشخیص محدودیت‌های حرکتی، ناتوانی‌ها یا بیماری‌ها
- طراحی و برنامه‌ریزی برای درمان
- مشاوره و آموزش به بیمار
- اجرای مداخلات درمانی مانند مانوال‌تراپی، الکتروتراپی، تمرین‌درمانی، هیدروتراپی
- ارزیابی پیشرفت بیمار
- ثبت مراحل درمان
- تهیهٔ گزارش درمان در پایان آخرین جلسه درمانی جهت ارائه به پزشک ارجاع‌دهنده
- ارائهٔ خدمات درمانی به بیماران اعم از سرپایی یا بستری مطابق دستورالعمل مسئول بخش
- انجام سایر امور محوله از طرف مسئول بخش در حدود اخلاق حرفه‌ای
- حفظ اطلاعات و اسرار مربوط به کارکنان و بیماران
- عدم دخالت در امور درمانی همکاران و درصورت نیاز گزارش به مسئول بخش
مدالیته چیست؟
هر گونه استفاده از ابزار یا برنامه که:
- کاملاً شناخته شود و دانش محیط بر آن باشد.
- در حین عملیات مدیریت شود.
- و نوع عملیات و نتایج آن ثبت شود نوعی مدالیته محسوب می‌گردد.
در این راستا تجهیزات Physical Agent در فیزیوتراپی به Physiotherapy Modality تبدیل می‌گردد