بیشتر جوانان به دلیل هیجان زیاد در مراسم عقد، بدون این که شرایط دوازده گانه درج شده در سند ازدواج را مطالعه کنند، آن را امضا میکنند. در چنین مواردی امکان دارد بعدا پشیمان شوند. البته همانطور که گاهی ممکن است این اشتباه در سند ازدواج از سوی طرفین باشد، گاهی نیز از سوی دفترخانه صورت می گیرد. در این مقاله قصد داریم اشتباهات ضمن عقد و همچنین نحوه اصلاح سند ازدواج را بررسی کنیم. و شهرستان ها می تواند در انجام امور مربوط با این موضوع می تواند راهنمای شما باشد. مشاوره وکیل رایگان در رابطه با اصلاح کردن سند، به ارائه راهنمایی‌های حقوقی جهت تغییر و اصلاح اسناد حقوقی از قبیل قراردادها، توافقنامه‌ها و مدارک حقوقی دیگر با هدف حفظ حقوق و تعهدات طرفین مشارکت می‌پردازد .
در برخی موارد، ممکن است که یکی از طرفین یا یکی از زوجین، ادعا کند که سند ازدواج به درستی تنظیم نشده است و به این جهت تقاضای ابطال یا اصلاح سند ازدواج را داشته باشد. به طور مثال زوجین تصمیم می‌گیرند که مبلغ مهریه را بیشتر یا کمتر از آنچه مورد توافق واقعی است در سند ازدواج درج کنند یا به اشتباه مقدار و مبلغ متفاوتی در عقدنامه نوشته می‌شود. همچنین در خصوص سایر مندرجات سند ازدواج از جمله شروط ضمن عقد ، مشخصات طرفین، نوع عقد و مکان و زمان عقد نیز، امکان طرح درخواست ابطال یا اصلاح از سوی هر یک از زوجین وجود دارد.
طریقه اصلاح سند ازدواج
در این بخش می خواهیم طریقه اطلاح سند ازدواج را در موارد مختلف بررسی کنیم. به طور کلی، مواردی که نیاز به اصلاح دارند عبارت است از:
- اشتباهی در تنظیم سند ازدواج؛ مانند اینکه نام خانوادگی زوج یا زوجه، به صورت اشتباه در سند ازدواج قید شود. یا بعد از تنظیم سند ازدواج، در مشخصات هویتی یکی از طرفین، تغییری داده شود. یعنی مثلا نام کوچک زوج یا زوجه، تغییر یابد. در این موارد، اصلاح سند ازدواج من جمله، سند ازدواج الکترونیک، امکان پذیر است. نحوه تغییر آن، بسته به مورد، تابع مقررات مربوطه است.
- گاهی، پس از تنظیم سند ازدواج، زوجین، قصد دارند تا شروط ۱۲ گانه سند ازدواج را تغییر دهند. یا شرطی را اضافه و حذف نمایند. مانند اینکه، زوجه قصد دارد که شرط حق طلاق در صورت اعتیاد زوج که در هنگام انعقاد عقد نکاح، توسط وی امضا نشده بود را به شروط سند ازدواج اضافه کند. در این مورد، اصلاح سند، امکان پذیر نیست.
- در برخی مواقع ، مساله افزایش یا کاهش مهریه مندرج در سند ازدواج، مورد درخواست زوجین است. برای اصلاح این موضوع، تا پیش از سال ۱۳۸۸، به موجب بند (ب) از قسمت ۱۵۱ بخشنامه‌های ثبتی که مقرر می‌داشت: «چنانچه به علل مختلف، مرد در مقام افزایش مهریه زن برآید، این عمل باید به موجب اقرارنامه رسمی صورت گیرد که در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسد» امکان تغییر دادن مهریه، توسط زوجین، وجود داشت، اما این تغییر باید در اقرارنامه جداگانه‌ای در دفاتر اسناد رسمی، انجام می‌گرفت. اما در حال حاضر، با توجه به رای وحدت رویه شماره ۴۸۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، این امکان نیز از زوجین، گرفته شده است. به عبارتی تغییر و اصلاح کردن میزان مهریه، ولو با اقرارنامه در دفاتر اسناد رسمی نیز امکان پذیر نیست.
شرایط اصلاح سند ازدواج
همانطور که در قسمت قبل عنوان کردیم، در مواردی که اشتباهی در تنظیم سند ازدواج رخ دادهاست، مانند اینکه نام زوجین، به صورت اشتباه در سند ازدواج قید شود، یا اینکه، بعد از تنظیم سند ازدواج، در مشخصات سجلی هویتی یکی از طرفین، تغییری داده شود، امکان اصلاح سند ازدواج وجود دارد. این شرایط، عبارتند از:
- حضور زوجین در دفتر ازدواج تنظیم کننده سند ازدواج.
- ارائه اسناد مثبته اشتباه در تنظیم سند ازدواج.
- ارائه حکم رسمی دادگاه، در مواردی که در مشخصات سجلی و هویتی یکی از طرفین، تغییری داده می‌شود.
- ارائه مدارک هویتی طرفین، شامل کارت ملی و شناسنامه و سند ازدواج.
- ارائه درخواست تغییر و اصلاح سند ازدواج، به دفتر تنظیم کننده سند.
- ارائه مدارک لازم، برای اصلاح کردن سند ازدواج، تنها شرط تغییر این سند نیست. یعنی اصلاح آن، مستلزم انجام مراحل و روند مخصوص به خود است.
اشتباهات رایج در اصلاح سند ازدواج
همانطور که در قسمت های پیشین گفتیم، از اشتباهات رایج که باعث اقدام برای اصلاح سند ازدواج می‌شود، می‌توان به اشتباه در شماره شناسنامه، کد ملی و سایر مشخصات طرفین، اشتباهی که بعد از امضای سردفتر و دفتریار مشخص می‌شود، جا افتادن بخشی از متن سند و… اشاره کرد. در این قسمت به این اشتباهات تخصصی تر می پردازیم. اشتباهات رایجی که هنگام تنظیم اسناد رخ میدهد و لازم است اصلاح سند ازدواج صورت گیرد از قرار زیر است:
- اشتباهات ثبتی: اشتباه ثبتی شامل اشتباهاتی مانند سند املاک یا تعیین مساحت و حدود املاک و به طور کلی‌تر اشتباه در سند مالکیت و … می‌شود. مثلا اگر هنگام تنظیم سند ازدواج مرد بخواهد ملکی را به همسر خود بدهد و هنگام تنظیم سند از سوی دفتر اشتباهاتی رخ دهد از نوع اشتباه ثبتی است و نیاز به اصلاح سند ازدواج می‌باشد.
- اشتباه قلمی: اصلاح سند ازدواج با وجود این مشکل کار دشواری نیست. زیرا این نوع اشتباه در دفاتر اسناد رسمی متداول است. در اصطلاح به اشتباه اقراری سهوقلم یا قلم انداز نیز می‌گویند.
اشتباهات کمتر دیده شده در اصلاح سند ازدواج
- اشتباه اقراری: این نوع اشتباه به دفترخانه مربوط نمی‌شود. در واقع اشتباهی است که از طرف اقرار کننده یا مراجع رخ میدهد.
- اشتباه در موضوع سند: اشتباه در موضوع سند به دفاتر اسناد رسمی مربوط نیست. هنگام اصلاح سند ازدواج در صورت مشکل، باید بین طرفین حل شود. زیرا این اشتباه بدین معناست که موضوع مد نظر زوج یا زوجه موضوع خاصی بوده است اما طرف مقابل طور دیگری برداشت کرده و موضوع دیگری را در نظر گرفته و قبول کرده و ثبت شده است.
- اشتباه در تفکیک: اشتباه در تفکیک درعمل تفکیک یک ملک به قطعات مختلف صورت می‌گیرد. مثلا هنگام عقد ازدواج، توافق شده است نصف املاک مرد، به زن تعلق گیرد. اما در تنظیم سند کمتر یا بیشتر از مقدار توافق شده ذکر شده است.
- اشتباه حکمی: اشتباه حکمی که دراسناد رسمی رخ میدهد، به معنای اشتباه در استنباط از قوانین و یا تفسیر نادرست از قانون موجود می‌باشد.
تغییر سند به جای اصلاح سند ازدواج
ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی، خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن، الحاق، محو، اثبات، سیاه کردن، تقدیم، تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نو– از جمله اسناد رسمی که دریافت آن در مورد نکاح دائم، اجباری بوده، سند ازدواج است که با توجه به نظام نامه جدید دفاتر ثبت ازدواج و طلاق، در حال حاضر، به شکل الکترونیکی، تنظیم می‌گردد. اما، گاهی، در تنظیم سند ازدواج، اشتباهی رخ داده که نیازمند تصحیح است. همچنین، گاه بعد از وقوع عقد ازدواج، زوجین، تصمیم می‌گیرند که شرایط عقد نکاح، همچون مهریه یا شروط دوازده گانه را تغییر داده و در نتیجه، برای اصلاح کردن سند ازدواج خود، اقدام نمایند.
آیا امکان اصلاح سند ازدواج بعد از ثبت وجود دارد؟
یکی از ویژگی‌های خاص اسناد رسمی، بحث نحوه تغییر و اصلاح سند رسمی است. از آنجا که مندرجات این اسناد، در دفاتر ثبت اسناد و املاک و دفاتر ثبت احوال نیز ثبت شده و از اعتبار بالایی، حتی در مقابل اشخاص ثالث برخوردار بوده، نحوه تغییر و اصلاح کردن این اسناد نیز دارای شرایط و روند به خصوصی است. در تنظیم سند ازدواج، من جمله سند ازدواج الکترونیک، نیز ممکن است همانند سایر اسناد رسمی، اشتباهی رخ داده که نیازمند تصحیح باشد. همچنین، گاه بعد از وقوع عقد ازدواج، زوجین، قصد تغییر شرایط عقد نکاح، همانند شروط دوازده گانه سند ازدواج یا همان شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج یا افزایش یا کاهش مهریه را داشته و در نتیجه، خواهان اصلاح و تغییر سند ازدواج سنتی یا الکترونیکی خود می‌باشند.
گاه، اشتباهی در تنظیم سند ازدواج رخ داده؛ مانند اینکه نام خانوادگی زوج، به صورت اشتباه در سند ازدواج قید می‌شود؛ یا اینکه، بعد از تنظیم سند ازدواج، در مشخصات سجلی و هویتی یکی از طرفین، تغییری داده می‌شود؛ به عنوان مثال، نام کوچک زوجه، تغییر می‌یابد. در این موارد، اصلاح کردن سند ازدواج، من جمله، سند ازدواج الکترونیک، امکان پذیر بوده که نحوه تغییر آن، بسته به مورد، تابع مقررات مربوطه است. گاهی، پس از تنظیم سند ازدواج، زوجین، قصد داشته تا شروط ۱۲ گانه سند ازدواج را تغییر داده، شرطی را اضافه کرده و یا حذف نمایند. مانند اینکه، زوجه قصد دارد که شرط حق طلاق در صورت اعتیاد زوج که در هنگام انعقاد عقد نکاح، توسط وی امضا نشده بود را به شروط سند ازدواج اضافه کند.
در برخی مواقع نیز، مساله افزایش یا کاهش مهریه مندرج در سند ازدواج، مورد درخواست زوجین است. تا پیش از سال ۱۳۸۸، به موجب بند (ب) از قسمت ۱۵۱ بخشنامه‌های ثبتی که مقرر می‌داشت: «چنانچه به علل مختلف، مرد در مقام افزایش مهریه زن برآید، این عمل باید به موجب اقرارنامه رسمی صورت گیرد که در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسد» امکان تغییر دادن مهریه، توسط زوجین، وجود داشت، اما این تغییر باید در اقرارنامه جداگانه‌ای در دفاتر اسناد رسمی، انجام می‌گرفت. اما در حال حاضر، با توجه به رای وحدت رویه شماره ۴۸۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، این امکان نیز از زوجین، گرفته شده و تغییر و اصلاح کردن میزان مهریه، ولو با اقرارنامه در دفاتر اسناد رسمی نیز امکان پذیر نیست.
شرایط اصلاح سند ازدواج
اصلاح سند ازدواج، من جمله سند ازدواج الکترونیک، دارای فرض‌های مختلفی بوده و همانطور که در بخش قبل، توضیح داده شد، تغییر این سند، تنها در فروض خاصی، امکان پذیر است که دارای شرایط و نحوه تغییر مخصوص به خود است. در ادامه، فروض مزبور و شرایط اصلاح سند ازدواج، بعد از وقوع عقد نکاح و ثبت سند در این فروض، توضیح داده شده است. در مواردی که اشتباهی در تنظیم سند ازدواج رخ داده؛ مانند اینکه نام پدر زوجه، به صورت اشتباه در سند ازدواج قید می‌شود؛ یا اینکه، بعد از تنظیم سند ازدواج، در مشخصات سجلی و هویتی یکی از طرفین، تغییری داده می‌شود؛ به عنوان مثال، نام خانوادگی شوهر، تغییر می‌یابد.
در بعضی موارد، یکی از طرفین پس از ازدواج یکی از موارد ذکر شده در سند ازدواج مانند شغل یا موارد دیگری را بدون اطلاع به همسرش تغییر میدهد. بدیهی است که با توجه به توضیحات، این کار جرم محسوب می‌شود. در نتیجه جعل مادی در سند رسمی در سند ازدواج باعث جاعل شناخته شدن شخص انجام‌دهنده می‌شود و اگر مندرجات جعل شده سند رسمی ازدواج مزبور بر علیه و ضرر طرف دیگر استفاده گردد، عمل مجرمانه دیگری تحت عنوان استفاده از سند مجعول علاوه بر جعل به آن اضافه می‌گردد. به جای ارتکاب این جرم، در مواردی که طرفین با یکدیگر مشکلی ندارند و می‌خواهند به زندگی خود ادامه دهند با توافق و رضایت طرفین می‌توان با اصلاح سند ازدواج این مشکل را حل کرد.