ایران سال های خشکی را پشت سر می گذارد به گونه ای که طی سال آبی جاری به طور میانگین بیش از ۳۶ درصد بارش کمتر از میانگین بلندمدت دریافت کرده است. در این شرایط نحوه برداشت آب اهمیت زیادی پیدا می کند این در حالیست که به گفته رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور را با حفر چاه های متعدد غیرمجاز و اضافه برداشت چاه مجاز تبدیل به آبکش کرده ایم.
به گزارش مجله روز بحران کم آبی موضوعی است که در سال های اخیر گریبانگیر ایران شده است. احد وظیفه در این باره به مجله روز می گوید: اگر سرانه سالانه آب ۱۵۰۰ متر مکعب و بالاتر باشد شرایط از نظر آبی بدون تنش است و زمانی که این سرانه به ۱۱۰۰ متر مکعب کاهش پیدا می کند وارد دوره تنش آبی می شویم.
وی ادامه می دهد: هر جامعه بستگی به روش استفاده از آب از این تنش متاثر می شود. به عنوان نمونه تنش آبی بر کشورهای مبتنی بر کشاورزی تاثیر بیشتری می گذارد. زمانی که سرانه سالانه آب ۵۰۰ مترمکعب می شود بحران کم آبی رخ می دهد.
حمید ظهرابی – معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست – نیز با اشاره به اینکه چالش آب یکی از بحرانی ترین مسائل کشور است می گوید: ناترازی شدیدی در منابع آبی وجود دارد. میزان مصرف از منابع آبی چه سطحی و چه زیرزمینی بسیار فراتر از ظرفیت طبیعت است. بخش عمده این مصرف به کشاورزی کم بازده اختصاص یافته و نتیجه آن خشک شدن تالاب ها رودخانه ها افت شدید سطح آب های زیرزمینی و پدیده هایی مانند فرونشست زمین و افزایش گرد و غبار است.
شرایط به گونه ای پیش رفته است که به گفته مصطفی رجبی مشهدی – مدیرعامل شرکت توانیر- در سال جاری به دلیل خشکسالی امکان استفاده حداکثری از ظرفیت نیروگاه های برقابی را نداریم یعنی امسال نسبت به سال گذشته تنها می توانیم از یک سوم ظرفیت تولید برق نیروگاه های برقابی استفاده کنیم علاوه بر آن بخشی از تعمیرات نیروگاه ها که در سال گذشته به دلیل محدودیت هایی که در زمینه سوخت داشتیم به سال جاری موکول شد و اکنون باید تعمیرات اساسی صورت گیرد.
در کلانشهرهایی مانند تهران کم آبی تشدید شده است. به گفته وظیفه در پایتخت شرایط به گونه ای است که حتی با وجود بارندگی نرمال این کلانشهر در مرز بحران آبی قرار می گیرد چه برسد به اینکه بارندگی کمتر از نرمال باشد.
این وضعیت در شرایطی بر استان تهران حاکم است که بر اساس داده های سازمان هواشناسی تهران در سال آبی جاری نسبت به میانگین بلندمدت بیش از ۴۰ درصد کم بارشی دارد.
به گفته وظیفه یکی از معضلات تهران تامین بخش اصلی آب شرب از زیر زمین است. حدود ۴۰ متر مکعب مصرف هر ثانیه آب تهران است. ۲۴ متر مکعب از این مقدار از منابع آب زیرمینی به دست می آید.
وی تاکید می کند: این رقم ناخوشایندی است چون با کاهش بارش محدویت بیشتری برای خروج آب از سدها اعمال می شود این در حالیست که آب دشت ها از چشمه های ارتفاعات و بالادست تامین می شود که در رودخانه ها جاری می شود و به سمت سدها می آید.
وظیفه می گوید: دلایل فرونشست در دشت های جنوب تهران رها نشدن آب به سمت این دشت ها کاهش بارش برداشت های بی رویه با حفر چاه است. به تدریج فرونشست به داخل شهر نفوذ می کند همانگونه که فرونشست از جنوب اصفهان به داخل این شهر وارد شده است البته با توجه به اینکه تهران یک شهر کوهپایه ای محسوب می شود احتمال دارد ورود فرونشست به داخل آن زمان بر باشد. هرچند که بر اساس تصاویر منتشر شده جنوب استان تهران از تالاب صالحیه تا تهران خط عمیق و طولانی فرونشست که کیلومترها ادامه دارد دیده می شود.
وی با اشاره به برداشت بی رویه آب کشور اظهار می کند: کشور را با احداث حفر چاه های متعدد غیرمجاز و اضافه برداشت چاه مجاز تبدیل به آبکش کرده ایم به گونه ای که بیش از ۸۰ درصد اضافه برداشت از چاه های مجاز صورت می گیرد. این وضعیت نمی تواند در بلندمدت ادامه پیدا کند چون حجم آب سفرهای آب زیرزمینی مشخص است. هرچه ارتفاع آن پایین تر رود شورتر می شود و کیفیت آن افت می کند. با انتقال آب شور به زمین های کشاورزی حاصلخیزی خاک کمتر می شود و تبعات دیگری در پی دارد.
چه باید کرد؟
در این شرایط لزوم همکاری و انسجام دستگاه های مختلف برای سازگاری با این شرایط ضروری است. به گفته ظهرابی دیگر نمی توان خشکسالی را پدیده ای مقطعی دانست. ما اکنون با وضعیت خشکسالی و کم آبی روبه رو هستیم. بارش های بی موقع بارش کم یا بارش هایی که منجر به سیلاب می شوند را شاهد هستیم بنابراین باید الگوی کشت خود را متناسب با منابع آب و توان سرزمین از جمله خاک و سایر عوامل مؤثر در کشاورزی اصلاح کنیم.
عیسی بزرگ زاده – سخنگوی صنعت آب – نیز ضمن اشاره به تکلیف دستگاه های مختلف برای مدیریت مصرف آب تاکید می کند: حوزه کلان آب فقط محدود به وزارت نیرو نیست بلکه بخش اصلی مصرف آب در وزارت جهاد کشاورزی است برنامه ریزی تأمین مالی و دیگر مؤلفه ها در سازمان برنامه وبودجه انجام می شود قانون گذاری بر عهده مجلس است برخی بخش های صیانتی مربوط به سازمان حفاظت محیط زیست می شود و حتی استانداری ها و شهرداری ها نیز در حوزه های شهری با وزارت کشور همکاری می کنند.
در این میان علاوه بر دستگاه های متولی که بیش از گذشته لازم است در حوزه آب به وظایف قانونی خود عمل کنند. مردم نیز در این زمینه می توانند نقش آفرین باشند. به گفته علی سیدزاده – مدیرکل دفتر مدیریت مصرف شرکت آب و فاضلاب کشور- هم اکنون میانگین سرانه مصرف آب برای هر ایرانی ۱۹۵ لیتر در شبانه روز است این در حالی است که الگوی مصرف (حد مجاز مصرف آب در شبانه روز) تعیین شده برای هر یک از افراد ۱۳۰ لیتر در شبانه روز تعیین شده است.
به گزارش مجله روز در روزگاری که دیو کم آبی و خشکسالی بر ایران سایه افکنده است همکاری و هم افزایی مردم و دستگاه های مختلف می تواند باعث شود که راحت تر از این شرایط بگذریم.
بیشتر بخوانید:
این خشکسالی مقطعی نیست
طی ۵ سال باید ۱۵ میلیارد مترمکعب ناترازی آب برطرف شود
میانگین بارش کشور ۳۵ درصد کمتر از حد نرمال است
کاهش شدید ظرفیت نیروگاه های برق آبی
انتهای پیام