در سال های اخیر، مصرف مکمل های خواب به ویژه ملاتونین در سراسر جهان رشد چشمگیری داشته است. امروزه میلیون ها نفر برای مقابله با بی خوابی، اضطراب و فشارهای روزمره به قرص های ملاتونین روی می آورند تا خوابی آرام تر و منظم تر تجربه کنند. با این حال، پژوهش های تازه نشان می دهند که مصرف مداوم و طولانی مدت این مکمل ممکن است آن قدرها هم بی خطر نباشد.
به نقل از سایت سالم بمون، بر اساس مطالعه ای جدید از سوی انجمن قلب آمریکا، میان مصرف طولانی ملاتونین و افزایش احتمال بروز نارسایی قلبی ارتباطی بالقوه مشاهده شده است. این یافته ها باعث شده متخصصان نسبت به استفاده خودسرانه و بدون نظارت پزشکی از این مکمل هشدار دهند و خواستار بررسی های دقیق تر در خصوص اثرات بلندمدت ملاتونین بر سلامت قلب و سیستم عروقی شوند.
ملاتونین چیست و چرا پر مصرف شده است؟
ملاتونین هورمونی طبیعی است که در غده صنوبری مغز تولید می شود و نقش اساسی در تنظیم چرخه خواب و بیداری دارد. سطح ملاتونین در شب افزایش می یابد و بدن را برای خواب آماده می کند، سپس با طلوع خورشید کاهش پیدا می کند.
در سال های اخیر، مکمل های ملاتونین به یکی از رایج ترین گزینه ها برای درمان بی خوابی تبدیل شده اند. دسترسی آسان، تبلیغات گسترده و باور عمومی به طبیعی و بی ضرر بودن این قرص ها باعث شده بسیاری از افراد بدون مشورت با پزشک از آن استفاده کنند. اما پرسش اصلی این است که آیا استفاده طولانی مدت از ملاتونین واقعاً ایمن است؟
یافته های پژوهش جدید انجمن قلب آمریکا
بر اساس گزارش منتشرشده در نشست سال ۲۰۲۵ انجمن قلب آمریکا، بررسی داده های بیش از ۱۳۰ هزار فرد مبتلا به بی خوابی در بازه پنج ساله نشان داده است که استفاده بلندمدت از ملاتونین می تواند با افزایش خطر نارسایی قلبی و مرگ زودرس همراه باشد.
در این پژوهش، حدود نیمی از شرکت کنندگان به مدت بیش از یک سال از مکمل های ملاتونین استفاده کرده بودند. نتایج نشان داد این افراد حدود ۹۰ درصد بیشتر از کسانی که ملاتونین مصرف نکرده بودند، در معرض ابتلا به نارسایی قلبی قرار داشتند. همچنین خطر بستری شدن به دلیل مشکلات قلبی در این گروه بیش از ۳ برابر و خطر مرگ به هر علت تقریباً دو برابر گزارش شد.
البته پژوهشگران تأکید کردند که این مطالعه ارتباط آماری را نشان می دهد، نه رابطه علت و معلولی قطعی. هنوز مشخص نیست آیا خود ملاتونین عامل مستقیم بروز نارسایی قلبی است یا اینکه بی خوابی شدید و شرایط زمینه ای این بیماران نقش اصلی را دارد.
نکات کلیدی پژوهش و تحلیل علمی
در این مطالعه، میانگین سنی شرکت کنندگان ۵۵ سال بود و گروه کنترل از نظر سن، جنسیت، شاخص توده بدنی، فشار خون و سابقه بیماری های قلبی با گروه مصرف کننده ملاتونین همسان سازی شده بود.
یکی از محدودیت های پژوهش، فقدان اطلاعات دقیق درباره دوز مصرفی ملاتونین بود، زیرا این اطلاعات معمولاً در سوابق پزشکی ثبت نمی شود. با این حال، یافته ها زنگ خطری برای استفاده خودسرانه از مکمل ها محسوب می شود، زیرا تصور عمومی درباره بی ضرر بودن ملاتونین ممکن است نادرست باشد.
پزشکان همچنین هشدار می دهند که بازار مکمل ها در ایالات متحده به اندازه داروها تحت نظارت سازمان غذا و دارو (FDA) نیست و کیفیت یا خلوص محصولات می تواند متفاوت باشد. در مقابل، در کشورهایی مانند بریتانیا یا آلمان، ملاتونین فقط با نسخه پزشک تجویز می شود و نظارت دارویی دقیق تری بر آن وجود دارد.
دیدگاه متخصصان قلب و خواب
دکتر «اکنِدیلیچوکو نِنادی»، پژوهشگر ارشد مرکز درمانی کینگز کانتی نیویورک، می گوید:
«ملاتونین معمولاً به عنوان مکملی طبیعی و بی خطر شناخته می شود، اما نتایج ما نشان می دهد که مصرف مداوم آن ممکن است پیامدهای جدی برای سلامت قلب داشته باشد. این یافته ها نشان می دهند که باید در مصرف بلندمدت ملاتونین احتیاط کرد و پیش از استفاده با پزشک مشورت نمود.»
دکتر «جویس اون هسیائو» از دانشگاه ییل نیز در مصاحبه ای با واشنگتن پست اظهار داشت:
«بسیاری از افرادی که ملاتونین مصرف می کنند، دچار بی خوابی مزمن هستند. بنابراین ممکن است مشکل اصلی نه مصرف ملاتونین بلکه خود اختلال خواب باشد. ما هنوز نمی دانیم آیا بیماران واقعاً پس از مصرف ملاتونین بهبود خواب را تجربه کرده اند یا نه.»
اثر خواب ناکافی بر سلامت قلب
خواب ناکافی یکی از عوامل مهم خطر در بروز بیماری های قلبی و متابولیک است. مطالعات متعدد نشان داده اند که کم خوابی باعث افزایش فشار خون، مقاومت به انسولین، افزایش التهاب و اختلال در ریتم طبیعی قلب می شود.
دکتر «برندا مندیزابال»، مدیر بخش قلب و عروق پیشگیرانه در بیمارستان کودکان دانشگاه پیتزبورگ، می گوید:
«خواب بی کیفیت می تواند متابولیسم بدن را مختل کند و سلامت قلب را به خطر اندازد. ما باید بیش از گذشته درباره بهداشت خواب آموزش ببینیم و از روش های طبیعی برای بهبود آن استفاده کنیم.»
راهکارهای طبیعی برای بهبود خواب
متخصصان توصیه می کنند که پیش از استفاده از هر نوع مکمل خواب، ابتدا روش های غیر دارویی و طبیعی را امتحان کنید. رعایت عادات درست خواب یا همان بهداشت خواب می تواند کیفیت خواب را به طور چشمگیری افزایش دهد.
برخی از این روش ها شامل موارد زیر است:
- حذف وسایل الکترونیکی از اتاق خواب و کاهش نور آبی پیش از خواب.
- تنظیم ساعت خواب منظم حتی در آخر هفته ها.
- مصرف خوراکی های غنی از ملاتونین طبیعی مانند پسته، گیلاس ترش و شیر گرم.
- تمرین ذهن آگاهی و تنفس عمیق برای کاهش استرس و آرامش ذهن.
- ایجاد محیطی آرام و تاریک برای خواب، با دمای مناسب اتاق.
پژوهش های جدید نشان داده اند که این روش های ساده می توانند در بسیاری از موارد، جایگزینی مؤثر برای مصرف مکمل های خواب باشند.
جمع بندی
نتایج مطالعه جدید انجمن قلب آمریکا می تواند به عنوان زنگ هشداری جدی برای افرادی در نظر گرفته شود که به شکل مداوم از ملاتونین استفاده می کنند. اگرچه این پژوهش هنوز وجود رابطه علت و معلولی قطعی میان مصرف طولانی مدت ملاتونین و نارسایی قلبی را تأیید نکرده است، اما شواهد به دست آمده نشان می دهد که بی توجهی به این احتمال می تواند خطرناک باشد.
سلامت خواب و سلامت قلب پیوندی تنگاتنگ دارند. در صورت تجربه بی خوابی یا اختلال در خواب، بهترین راهکار، مراجعه به پزشک متخصص خواب یا روان شناس بالینی برای شناسایی و درمان ریشه ای مشکل است. استفاده کوتاه مدت و آگاهانه از ملاتونین در دوز پایین معمولاً بی ضرر است، اما مصرف خودسرانه و بلندمدت می تواند خطراتی برای بدن، به ویژه برای سیستم قلبی عروقی، به همراه داشته باشد.
در نهایت، نباید فراموش کرد که بدن انسان برای حفظ تعادل و عملکرد طبیعی خود به ریتم خواب منظم، تغذیه سالم، فعالیت بدنی کافی و سبک زندگی متعادل نیاز دارد؛ نه اتکای مداوم به قرص های خواب آور و مکمل های مصنوعی.