قبل از شروع بهتر است نگاهی به تاریخچه بازی بیلیارد بیندازیم:
شکسپیر در نمایشنامه ” آنتونی و کلئوپاترا ” در سال 1674 از بیلیارد نام برده است و این نشان میدهد آن بازی در آن زمان محبوب و معروف بوده پس قدمت آن بسیار بیشتر است. این بازی بر اساس یافتهها اولین بار در دهه 1340 اختراع گردید. بیلیارد در ابتدا به مانند بازی کراکت بر روی زمین چمن و با توپ انجام میشد و بعدها به یک بازی در مکانهای مسقف و بر روی میز که با پارچه سبز رنگ پوشانده شده است که نماد همان زمین چمن میباشد تبدیل شد.
متاسفانه شخص خاصی به عنوان پدید آورنده اولیه این بازی در تاریخ معرفی نشده است ولی افرادی مانند John Wesley Hyatt به عنوان مخترع توپهای به سبک کنونی و همچنین کاپیتان Mingaud که یک تاجر سوئدی بود میزها با شکل و شمایل کنونی را بوجود آوردند. با توجه به نام این بازی احتمالا فرانسه زادگاه آن است چرا که برخی معتقدند bilart در فرانسه به معنی چوب سخت است که کلمه بیلیارد نیز از آن گرفته شده است. پس از جنگ جهانی اول برای مدتها این بازی در حاشیه قرار گرفت تا اینکه با باز شدن سینماها در سال 1968 و اکران فیلم قهرمان با بازی پل نیومن مجددا این بازی محبوب گردید و بر سر زبانها افتاد. در طول این مدت سایز میزها و اندازه و حتی جنس توپها تغییرات زیادی کرده است و بازیهای بیلیارد امروزی هیچ شباهتی به بازی اولیه ندارند.
ورزش بیلیارد و اسنوکر
بیلیارد نوعی بازی ضربهای است که در فضای سرپوشیده و روی میزی مستطیلشکل بازی میشود. بازیکنان بیلیارد با میلهای چوبی، به گویهایی که به آنها توپ بیلیارد (شار) گفته میشود، ضربه میزنند و مشغول بازی میشوند.
ورزش بیلیارد بر اساس دسته بندی فدراسیون جهانی به دو رشته پاکت بیلیارد (pocket billiard) و اسنوکر(snooker) تقسیمبندی میشود که در این مقاله قصد داریم به معرفی بیشتر اسنوکر در کنار بازی بیلیارد بپردازیم.
چوب بیلیارد:
بازیهای بیلیارد اغلب با چوبی انجام میشوند که با نام چوب بیلیارد (cue stick) شناخته شده و به صورت مخروطی یکتکه یا دوتکه است. چوبهای مرغوب بیلیارد، بیشتر دوتکه هستند و از چوبهای سخت جنگلی (اغلب چوب افرا برای بیلیارد و چوب درخت زبان گنجشک برای اسنوکر) ساخته میشوند.
طول استاندارد یک چوب بیلیارد ۱ متر و ۴۷ سانتیمتر است. وزن چوب بیلیارد معمولا ۵۱۰ تا ۵۹۵ گرم است. انتهای چوب بیلیارد بزرگتر است و قسمتیست که بازیکن چوب بیلیارد را به دست میگیرد. قسمت نوک چوب دارای قطر ۱۰ تا ۱۴ میلی متر است. ماهیت و جنس چوب های بیلیارد ارزان قیمت از چوب کاج ،افرا و دیگر چوبهای بی کیفیت و حلقه پلاستیکی ساخته میشوند. بازی اسنوکر به دقت و تمرکز قابل توجهی نیاز دارد و پیچیدگی قوانین اسنوکر، تسلط بر آن را نسبت به سایر بازی های بیلیارد مانند ایتبال یا ناینبال دشوارتر می کند
رک(Rack):
رک نامی است که به قابی(معمولا از جنس چوب،پلاستیک یا آلومینیوم) اطلاق میشود که در ابتدای بازی بیلیارد برای مرتب کردن توپهای بیلیارد از آن استفاده میشود. تمام توپ ها در Rack قرار می گیرند. رک از قدیم الایام مثلثی شکل بوده ، اما بستگی به نوع بازی بیلیارد ممکن است متفاوت (مثلاً لوزی شکل) باشد.
انواع رک(Rack):
دو نوع رایج رک وجود دارد: شکل رایج مثلثی برای بازی پول (pool)و ایت بال(eight-ball) استفاده میگردد. نوع دوم لوزی شکل بوده و برای ناین بال(nine-ball) استفاده میشود.
رست (Rest) یا پل مکانیکی:
در مواقعی که توپ سفید (cue ball) از حالت دسترسی عادی برای بازیکن خارج است برای دسترسی بازیکن به توپ بیلیارد و رساندن و سپس هدفگیری چوب به توپ سفید استفاده میشود. بازیکن با قرار دادن رست در زیر چوب بیلیارد و استفاده به عنوان دست تکیه گاه به توپ بیلیارد ضربه وارد میکند. رست در دو مدل معمولی و عنکبوتی در بازار موجود است.