گیاهان برای رشد و حفظ نشاط خود، نیازمند عوامل مختلفی نظیر دما، آبیاری مناسب، خاک مناسب و… هستند. نور خورشید نیز از عوامل مهمی در رشد گیاه میباشد که حاوی طیف‌های نوری متنوعی است که هرکدام سبب افزایش عملکرد قسمت‌هایی از گیاهان می‌شوند. گاهی به دلیل عوامل محیطی و یا شرایط منزل و گلخانه، به گیاهان نور کافی خورشید نرسیده و در نتیجه موجب عدم رشد گیاه می‌شود. در این حالت یکی از بهترین و موثرترین راه‌ها جهت تأمین نور مناسب رشد گیاهان، استفاده از انواع لامپ رشد گیاه مانند میباشد و یکی از نکات مهم در خرید آن انتخاب رنگ نور مناسب لامپ رشد گیاه است.
از آنجا که یکی از سوالات متداول کاربران ایران گرولایت این است که لامپ رشد گیاه باید چه رنگی باشد، ما تصمیم گرفتیم در این مقاله به بررسی بهترین رنگ لامپ رشد گیاه و تأثیر انواع نور در رشد گیاهان بپردازیم تا در هنگام خرید لامپ رشد گیاه بهترین انتخاب را داشته باشید. پس با ما همراه باشید.
معرفی لامپ رشد گیاه
لامپ رشد گیاه، منبع نور مصنوعی و جایگزین مناسبی برای نور خورشید است. کاربرد این لامپ، فراهم‌آوردن طیف‌های نوری خورشید است که گیاه به آن‌ها برای رشد نیاز دارد تا بتواند همان عملکرد نور خورشید را داشته باشد. به عبارت دیگر نیز می‌توان گفت لامپ رشد گیاه با بهینه‌سازی و انتشار طول موج‌های مفیدی که خورشید ساطع می‌کند بر روی گیاه تأثیر می‌گذارد و طول موج‌های غیرضروری و مضر را حذف می‌کند.
اما لامپ‌های رشد گیاه معمولی یا سایر منابع نور مصنوعی نمی‌توانند دقیقاً همانند نور خورشید حاوی ترکیبی از طیف‌های رنگی باشند و در برخی فقط یک نور و برخی دیگر ترکیب محدودی از نورها را شامل می‌شوند. پس یکی از نکات مهم در ، رنگ نور لامپ رشد گیاه میباشد که باید به آن دقت شود تا بیشترین بازده را بر روی گیاه شما داشته باشد.
البته در جلوتر در بخش بهترین رنگ نور لامپ رشد گیاه یا همان بهترین طیف نور لامپ رشد گیاه اشاره خواهیم کرد که چگونه و با انتخاب چه رنگی به راندمانی در حد نور خورشید دست پیدا کنید. ریسه نئون فلکسی حرفه ای یا Professional از انواع ریسه شلنگی یا نواری است که انعطاف و فرم پذیری بالایی دارد و می تواند در نورپردازی داخل و خارج ساختمان مورد استفاده قرار گیرد
انواع تجهیزات نوری رشد گیاه
قبل از بررسی تأثیر انواع طیف نور بر رشد گیاهان و معرفی بهترین رنگ لامپ رشد گیاه لازم است به این نکته بپردازیم که برای تأمین نور گیاهان، انواع منبع نور مصنوعی مخصوص رشد گیاه وجود دارد. اولین لامپ‌های رشد گیاه، لامپ‌های متال هالید، بخار سدیم و فلورسنت بودند که مزایا و معایب خود را داشتند و هنوز به‌خاطر ارزانی قیمت، گاها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
به مرور زمان لامپ‌ها و تجهیزات نوری متنوع و قوی‌تری برای رشد گیاه وارد بازار شدند. ال‌ای‌دی رشد گیاه، یکی از همین انواع است که بعد از مدل‌های قدیمی وارد بازار شدند که حرارت کم‌تری را تولید کرده و از نظر مصرف انرژی جزء لامپ‌های به‌صرفه محسوب می‌شوند. البته با پیشرفت تکنولوژی، انواع لامپ رشد گیاه دیگری نظیر پروژکتور رشد گیاه، SMD رشد گیاه، لامپ‌های رشد گیاه رومیزی و… جهت مدیریت نور در گلخانه و خانه نیز در بازار عرضه شدند.
گیاهان در چه نوری بهتر رشد می‌کنند؟ (تاثیر انواع نور لامپ رشد گیاه)
همان‌طور که در بخش معرفی لامپ رشد گیاه به آن اشاره شد، نور خورشید به ترتیب ترکیبی از طیف‌های رنگی بنفش، نیلی، آبی، سبز، زرد، نارنجی و رنگ قرمز میباشد و شامل طول موج‌های مختلفی است. لامپ رشد گیاه نیز باید بتواند با تأمین طول موج‌های مفید، نیاز گیاه شما را بر طرف کند. اما با توجه به رابطه مستقیم رنگ نور و طول‌موج اگر در انتخاب رنگ نور لامپ رشد گیاه اشتباه کنید انرژی لازم برای فتوسنتز و کلروفیل‌سازی به گیاه شما نمی‌رسد.
هرکدام از نورهای ساطع شده از خورشید و لامپ رشد گیاه حاوی طول‌موج و ویژگی‌هایی است که موجب ایجاد تاثیری بر روی گیاهان می‌شوند و همگی کم و بیش تأثیرگذار هستند. هر گیاه با توجه به گیرنده‌هایی که در سلول‌های خود دارد، می‌تواند این طیف‌های نور را دریافت کند.
پژوهشگران برای کشف بهترین طیف نور برای رشد گیاه، از طریق آزمایش نورهای مختلف بر روی گیاهان، این موضوع را بررسی نموده‌اند که آیا گیرنده‌های این گیاهان به چه میزان این نورها را جذب می‌کنند و چه مقدار از آن‌ها استفاده می‌کنند.در ادامه طیف‌های نوری را با رنگ‌های متفاوت که در نور خورشید وجود دارند به ترتیب طول‌موجی معرفی کرده و تأثیر هریک را شرح می‌دهیم.
تاثیر نور بنفش بر رشد گیاه
تأثیر نور بنفش بر گیاهان، به دلیل وجود طول‌موجی حدود 380 تا 430 نانومتر و داشتن انرژی فراوان، بالا میباشد. به گفته برخی کارشناسان و محققان قراردادن نور بنفش برای رشد گیاه می‌تواند موجب افزایش طعم و مزه‌ی میوه و سبزیجات شود.
همچنین این نور موجب ایجاد گیاه با آنتی‌اکسیدان بیشتر نیز شده و در زیبایی ظاهری رنگ گیاه نیز تأثیر به سزایی دارد. به همین دلیل می‌توان گفت نور بنفش جزء رنگ‌های مناسب لامپ رشد گیاه به حساب می‌آید؛ اما در این خصوص چند نکته بسیار مهم وجود دارد.
همان طور که رنگ بنفش از ترکیب دو رنگ قرمز و آبی به وجود می‌آید، نور بنفش نیز در لامپ رشد گیاه از ترکیب به کار بردن LED قرمز و آبی ایجاد می‌شود. به عبارتی لامپ رشد گیاه با رنگ بنفش وجود ندارد و در اصل چیزی که در لامپ وجود دارد ال ای دی های قرمز و آبی است که نورهایشان با هم ترکیب شده و رنگ بنفش را به وجود می‌آورند.
در نتیجه اگر با باز کردن حباب لامپ سرپیچ رشد گیاهی یا هر نوع لامپ رشد گیاه بنفش دیگر متوجه شدید ال ای دی ها به اصطلاح بنفش یا رنگی نزدیک به صورتی هستند مطمئن باشید این لامپ رشد گیاه بنفش قرار نیست تاثیر چندانی روی رشد گیاه شما بگذارد.
زیرا این در اصل LED به کار رفته در لامپ یک نور سفید کلوین دار است که با یک لایه فسفری رنگ پوشیده شده است تا رنگ نهایی بنفش دیده شود ولی در اصل نانومترهای نور بمفش که 380 تا 430 میباشد را دارا نمی‌باشد.
تحقیقات حرفه‌ای صورت گرفته نشان می‌دهد برای ایجاد نور بنفش کارآمد می‌بایست از ترکیب ال ای دی قرمز و آبی به جای ال ای دی بنفش استفاده شود. این درحالی است که بسیاری از لامپ‌هایی که در بازار وجود دارند دارای ال ای دی هایی هستند که بروی آن‌ها پوشش فسفری از بنفش یا صورتی کشیده شده است و در اصل نور بنفش ساطع نمی‌کنند.
نکته مهم دیگر آن است که نور بنفش با اینکه می‌تواند با اثر نورهای قرمز و آبی اثر خوبی بر روی گیاهان بگذارند و بسیاری از ما در مدرسه و حتی سایت‌های دیگر خوانده‌ایم که نور بنفش بهترین نور برای رشد گیاه است؛ اما تحقیقات مرکز تخصصی این موضوع را تأیید نمی‌کند. برای آن که بفهمید بهترین نور لامپ رشد گیاه چه رنگی می‌تواند باشد با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.
تاثیر نور آبی بر رشد گیاه
رنگ آبی از دیگر طیف‌های ساطع شده به وسیله خورشید میباشد و به همین دلیل باید تأثیر نور آبی بر رشد گیاهان را بررسی نمود. نور آبی با طول‌موج 430 تا 500 نانومتری که دارد انرژی زیادی را می‌تواند به گیاه منتقل کند. این انرژی زیاد باعث شده است که موثرترین نور در رشد گیاه و فتوسنتز – به خصوص در مراحل اولیه رشد – به حساب بیاید.
گیرنده‌هایی با نام کریپتوکروم (cryptochrome) در گیاهان نقش اصلی را در جذب نور آبی بر عهده دارند.انرژی زیاد در کنار ویژگی‌های دیگر طیف نور آبی، باعث شده است این نور توانایی افزایش کلروفیل‌سازی در گیاهان را داشته باشد. همچنین نور آبی علاوه بر تاثیرگذاری بر فتوسنتز، تأثیر زیادی در افزایش رشد و ضخامت بخش‌های ساختاری گیاهان مانند ریشه، ساقه و شاخه و برگ‌ها دارد و می‌تواند به گیاه در جذب مواد مغذی کمک کند.
نور آبی همچنین می‌تواند با کنترل روزنه‌های گیاه، میزان آبی که از دست می‌دهد و دی‌اکسیدکربنی که جذب می‌کند را تنظیم کند. در نتیجه اگر رنگ ال ای دی رشد گیاه آبی جهت رشد گیاه در خانه مورد استفاده قرار بگیرد می‌تواند تأثیر به سزایی در فرایند رشد و فتوسنتز گیاه داشته باشد. همچنین در گلخانه‌ها نور آبی به عنوان رنگ نور مناسب گلخانه حتماً به کار گرفته می‌شود.
تاثیر نور سبز بر رشد گیاه
نور سبز طول‌موجی حدود 500 تا 570 نانومتر را دارا میباشد. به گفته سایت دیجی کالا تأثیر نور سبز بر رشد گیاه بسیار اندک است و به‌تنهایی نقش خاصی در رشد گیاه ندارد و از این رو به عنوان بدترین رنگ نور رشد گیاه شناخته می‌شود. اما با توجه به اینکه جزئی از طیف نوری خورشید است نمی‌توان گفت که کاملا بی‌تأثیر است؛ ولی نقش بسیار کمی دارد و می‌تواند فقط نقش مکمل را در کنار دیگر رنگ‌ها ایفا نماید.
دلیل تأثیر کم‌نور سبز در رشد گیاهان این است که اکثر گیاهان گیرنده‌ای برای جذب آن ندارند و یا آن را خیلی کم جذب می‌کنند؛ بنابراین اصلا به عنوان رنگ نور لامپ رشد گیاه توصیه نمی‌شود و چنانچه گیاهی را در معرض طیف نوری سبزرنگ قرار دهید، در بهترین حالت گیاه بسیار ضعیف باقی خواهد ماند.
نور لامپ زرد برای گیاه
از نظر تأثیر نور زرد بر رشد گیاهان می‌توان گفت که به دلیل داشتن طول‌موجی حدود 570 تا 590 تاثیری معمولی (و گاهی کمتر از معمولی) بر روی گیاه خواهد گذاشت و جزء نورهای معمولی برای رشد گیاه به حساب می‌آید. چنانچه گیاه را صرفا در معرض نور زرد قرار دهیم موجب کاهش تولید کربوهیدرات در گیاه شده و در نتیجه رشد بسیار خوبی را نمی‌توانید از آن انتظار داشته باشید.
اما شاید بتوان گفت از نظر استفاده از نور زرد به عنوان نور لامپ رشد گیاه، باید این نکته دقت داشته باشید که اگر گیاهان آپارتمانی شما جزء گیاهان آپارتمانی سازگار با نور کم میباشد برای نگهداری از آن کافی است؛ اما اگر گیاه شما سایه‌دوست نباشد و یا دوست دارید گیاهتان رشد بهتری داشته باشد باید از بهترین رنگ نور رشد گیاه استفاده نمایید که در جلوتر آن را توضیح خواهیم داد.