بررسی نرخ بیکاری، نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ اشتغال در کشور نشان می‌دهد که زنان در اقتصاد ایران همچنان جایگاهی به مراتب پایین‌تر از مردان دارند.
بازار کار ایران به طور معمول با چالش‌های زیادی مواجه است، اما این چالش‌ها برای زنان بیشتر نمایان می‌شود؛ از دستمزد کمتر گرفته تا شرایط فرهنگی و نقش مادری. گاهی اجازه کار کردن ندارند، اگر فرصت اشتغال داشته باشند هم از امکان رشد کمتری برخوردارند.
بر این اساس، زنان برای به دست آوردن یک جایگاه اقتصادی با گیر و گرفتاری‌های زیادی مواجه هستند. نگاهی به رویکرد برنامه‌های توسعه کشور نیز نشان می‌دهد که نگاه به وضعیت اقتصادی زنان طی دوره‌هایی به حاشیه رفته و به جای آن، نقش فرزندآوری، مادری و خانه‌داری پررنگ شده است. برنامه ششم و هفتم توسعه نیز با همین نگاه تدوین شدند. تکلیف برنامه هفتم توسعه همچنان روشن نیست، اما دور از انتظار هم نیست که با همین رویکرد به تصویب برسد.
نرخ بیکاری زنان ۲ برابر مردان
نیمی از جمعیت کشور را زنان تشکیل می‌دهند. جمعیتی که توانمند کردن آن‌ها در بازار کار، به توسعه اقتصادی کشور می‌انجامد. مرکز آمار ایران در گزارشی که در روز‌های اخیر منتشر کرد به وضعیت نیروی انسانی در کشور پرداخت. بر اساس این گزارش، نرخ بیکاری جمعیت ۱۸ ساله و بیشتر در سال گذشته، ۱۶.۳ درصد بود.
آنطور که این داده‌ها نشان می‌دهد، در سال گذشته، نرخ بیکاری جمعیت ۱۸ ساله و بیشتر برای زنان ۲۷.۸ درصد و برای مردان ۱۳.۵ درصد بود. به عبارتی نرخ بیکاری زنان حدود ۲ برابر مردان بود.
سال گذشته، اشتغال برای کل کشور ۳۷.۲ درصد بود. این نرخ برای زنان ۱۱.۴ و برای مردان ۶۳ درصد بود. به عبارتی نرخ اشتغال مردان حدود ۵ برابر زنان بود.
بیکاری زنان فارغ‌التحصیل ۲ برابر مردان
نکته دیگر سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران است. این سهم برای کل کشور، ۴۰ درصد ثبت شده است. از این میان سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران برای مردان ۲۷.۱ درصد و برای زنان ۷۱ درصد بود.
بنا بر داده‌های مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری جمعیت فارغ‌التحصیل در مقطع کاردانی برای مردان ۸.۳ درصد و برای زنان ۱۹.۱ درصد بود. این نرخ در مقطع کارشناسی برای مردان ۱۰.۶ درصد و برای زنان ۲۴.۵ درصد است.
نرخ بیکاری جمعیت فارغ‌التحصیل در مقطع کارشناسی ارشد برای مردان ۵.۹ درصد و برای زنان ۱۷.۳ درصد بود. مقایسه این داده‌ها نشان می‌دهد که نرخ بیکاری زنان فارغ‌التحصیل در مقاطع مختلف تحصیلی ۲ تا ۳ برابر مردان است.
به ازای هر ۱۰۰ مرد شاغل، ۱۴ زن شاغل
پیش‌تر «فردای اقتصاد» در این مورد نوشت، در اقتصاد ایران به ازای هر صد مرد شاغل، نزدیک به ۱۴.۱ زن شاغل هستند. این وضعیت که تحت تاثیر مشارکت اقتصادی بسیار پایین زنان در ایران و همچنین نرخ بیکاری بالاتر آن‌ها به وجود آمده، در تمام بخش‌های اقتصادی برقرار نیست.
در بخش‌هایی مثل مالی و بیمه، سلامت و آموزش که تقاضای بالایی برای نیروی کار بامهارت و تحصیل‌کرده دارند، تعداد زنان شاغل حتی از مردان بیشتر است. این موضوع می‌تواند یکی از ریشه‌های اقتصادی مشارکت پایین زنان را نشان دهد.
کدام استان‌ها بیشترین نرخ بیکاری را دارند؟
در بخش دیگری از این گزارش‌ها به وضعیت استان‌ها از نظر نرخ بیکاری برای جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر پرداخته شده است.
آنطور که داده‌های این سازمان نشان می‌دهد، استان‌های سیستان و بلوچستان (۱۳.۵ درصد)، هرمزگان (۱۱.۸ درصد)، لرستان (۱۱.۶ درصد)، چهارمحال و بختیاری (۱۱.۵ درصد) و کرمانشاه (۱۱.۲ درصد) به ترتیب بیشترین نرخ بیکاری را دارند. پس از این پنج استان، استان‌های خوزستان (۱۰.۷ درصد)، اردبیل (۱۰.۷ درصد) و کردستان (۹.۷ درصد) بیشترین نرخ بیکاری را دارند.
همچنین استان‌های مازندران (۵.۱ درصد)، خراسان رضوی (۵.۳ درصد)، تهران (۵.۴ درصد)، خراسان جنوبی (۵.۵ درصد) و ایلام (۵.۷ درصد) کمترین نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر را در سال گذشته ثبت کردند.