سرزمین سیستان، مهد اسطوره ها و زادگاه قهرمانان، گنجینه ای پنهان را در دل خود جای داده است: قلعه تماشایی رستم. این دژ عظیم خشتی، نه تنها یادگاری از شکوه معماری دوران صفویه است، بلکه پلی است میان واقعیت و افسانه های کهن شاهنامه که هر بازدیدکننده ای را به سفری خیال انگیز در تاریخ ایران فرامی خواند.

قلعه تماشایی رستم

تصور کنید در دشتی بی کران، بنایی عظیم از خشت و گل سر برافراشته است که دیوارهایش قرن ها سکوت تاریخ را در خود جای داده اند. این منظره ای است که در قلعه تماشایی رستم، یکی از باشکوه ترین و مرموزترین قلعه های تاریخی ایران، انتظار هر بیننده ای را می کشد. قلعه ای که نامش با پهلوان اسطوره ای ایران، رستم دستان، گره خورده و هر گوشه آن داستانی ناگفته از دلاوری ها و شکوه گذشته را زمزمه می کند. قدم نهادن در این ارگ باستانی، تنها یک بازدید ساده نیست، بلکه غوطه ور شدن در عمق تاریخ، هنر و اسطوره های سرزمینی است که هویت فرهنگی ایران از آن ریشه گرفته است.

قلعه رستم کجاست؟ در قلب سرزمین اساطیر

برای دیدن قلعه ای که نام بلندترین قهرمان ملی ایران را بر خود دارد، باید راهی جنوب شرق کشور شد؛ به استان پهناور سیستان و بلوچستان. این قلعه که با عنوان قلعه تماشایی رستم شناخته می شود، در منطقه ای باستانی و استراتژیک قرار گرفته است. اگر مسیر خود را از شهر زابل در پیش بگیرید، پس از طی حدود ۵۰ کیلومتر به سمت جنوب غربی و در نزدیکی یکی دیگر از شگفتی های تاریخی ایران، یعنی شهر سوخته، به این نگین خشتی می رسید. این قلعه کمی خارج از جاده اصلی قرار گرفته و به همین دلیل، شاید کمی دشوارتر اما به مراتب دلنشین تر و بکرتر به نظر می رسد.

موقعیت مکانی قلعه رستم در محوطه ای وسیع و کهن به نام حوض دار است. منطقه ای که خود سرشار از بقایای باستانی و تپه های تاریخی است و نشان از قدمت دیرین سکونت در این سرزمین دارد. قلعه با عظمت خود، همچون نگینی در این دشت پهناور می درخشد و از دور نیز شکوه خود را به رخ می کشد. تصور کنید در میان این دشت، سازه ای با ابعاد وسیع و دیوارها و برج های بلند از خشت خام، شما را به تماشای خود دعوت می کند. چشم انداز کلی قلعه، حتی پیش از ورود به آن، داستانی از قدرت، دفاع و زندگی در دوران های گذشته را روایت می کند؛ روایتی که حس کنجکاوی را برای کاوش بیشتر در وجود هر گردشگری بیدار می سازد.

فصل های تاریخ بر دیوارهای خشتی: گذشته پرفراز و نشیب قلعه رستم

دیوارهای خشتی قلعه رستم، کتابی ناطق از تاریخ پرفراز و نشیب سیستان است. هر خشت در این بنا، فصلی از داستان های باستانی، دوران های حکومتی و رویدادهای سرنوشت ساز را روایت می کند که آن را به یکی از مهم ترین بناهای تاریخی ایران تبدیل کرده است.

پیش از اسلام: از سکاها تا ساسانیان

سرزمین سیستان، از دوران های بسیار کهن، مهد تمدن های بزرگ بوده است. قدمت این منطقه به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی گردد؛ زمانی که اقوام کهن سکاها در این سرزمین می زیستند. سیستان همواره در طول تاریخ ایران باستان، از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و به عنوان خاستگاه اسطوره های ایرانی شناخته می شود. اینجاست که افسانه ها رنگ واقعیت به خود می گیرند؛ باورها و روایت ها این سرزمین را زادگاه رستم دستان، نام آورترین پهلوان شاهنامه فردوسی می دانند. حس قدم نهادن در سرزمینی که قهرمانان در آن زاده شده اند، تجربه ای فراتر از یک بازدید تاریخی است.

شواهد باستان شناسی نیز به اهمیت این منطقه در دوران های پیش از اسلام گواهی می دهند. کشف سکه های نقره ای مربوط به پوراندخت، یکی از ملکه های مقتدر ساسانی، در اطراف قلعه و محوطه حوض دار، بیانگر نفوذ و اهمیت سیستان در امپراطوری ساسانیان است. این یافته ها، پازل تاریخ را کامل تر می کنند و نشان می دهند که پیش از شکل گیری قلعه کنونی، این منطقه نیز زیستگاه انسان ها و دارای اهمیت سیاسی و اقتصادی بوده است.

اوج شکوه در دوران اسلامی: حکمرانی خوانین صفوی

اگرچه ردپای دوران های قبل از اسلام در اطراف قلعه رستم دیده می شود، اما ساختار اصلی و عظیم قلعه کنونی به دوران صفوی بازمی گردد. باستان شناسان معتقدند این قلعه، بزرگ ترین قلعه خشتی دوران صفوی در منطقه سیستان بوده و اوج هنر معماری و شهرسازی آن دوران را به نمایش می گذارد. در زمان صفویان، سیستان تحت حکمرانی خوانین محلی قدرتمندی بود که خود را از نوادگان پهلوانان باستانی می دانستند. افرادی همچون رئیس رستم (یا شاه رستم رئیسی) و رئیس بهمن از جمله این خوانین بودند که در منطقه حوض دار و احتمالاً در همین قلعه یا نزدیک آن حکومت می کردند. این قلعه در آن زمان نه تنها یک دژ نظامی برای دفاع از منطقه بود، بلکه مرکزی مسکونی و اداری برای اشراف و حاکمان به شمار می آمد. تصور زندگی پر زرق و برق و در عین حال پر مخاطره این خوانین در میان دیوارهای بلند و برج های مستحکم، برای هر کسی الهام بخش است.

رویدادهای معاصر: ثبت ملی و چالش های پابرجا

اهمیت تاریخی و معماری قلعه رستم، سرانجام در سال ۱۳۹۳ به ثبت ملی رسید تا نام آن در فهرست آثار ملی ایران جای گیرد. این اتفاق گامی مهم در جهت حفظ این میراث گرانبها بود. پس از آن، سازمان میراث فرهنگی در سال های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶، تلاش هایی را برای مرمت و بازسازی بخش هایی از قلعه آغاز کرد. این تلاش ها، اگرچه ارزشمند بودند، اما تنها گامی کوچک در برابر فرسایش قرن ها و نیازهای گسترده این بنای عظیم محسوب می شوند. قلعه رستم همچنان نیازمند توجه، اعتبارات و برنامه ریزی های جامع برای حفظ و نگهداری است تا برای نسل های آینده نیز پابرجا بماند.

شگفتی معماری: گشت و گذاری در ارگ عظیم قلعه رستم

معماری قلعه رستم، گواهی است بر نبوغ و مهارت معماران ایرانی در استفاده از مصالح بومی و سازگاری با اقلیم خاص منطقه. هر گوشه ای از این قلعه عظیم، داستانی از دانش مهندسی و هنر ساخت وساز را بازگو می کند که آن را به یک شاهکار تاریخی تبدیل کرده است.

کلیات ساختار و عظمت خشتی

یکی از برجسته ترین ویژگی های معماری قلعه رستم، جنس تمام خشتی آن است. این بنای سترگ، کاملاً از خشت و گل ساخته شده و با وجود گذشت قرن ها، همچنان استوار ایستاده است. ابعاد وسیع قلعه و استحکام ساختار خشتی آن، به خوبی توانایی معماران را در خلق بناهایی مقاوم و ماندگار نشان می دهد. در مقایسه با بسیاری از قلعه های هم دوره، قلعه رستم به دلیل وسعت و طراحی پیچیده خود، یک نمونه منحصر به فرد به شمار می رود. راه رفتن در میان دیوارهای بلند و خشتی آن، حسی از عظمت و ابهت را در وجودتان زنده می کند.

بخش های اصلی: از دروازه تا شاه نشین

قلعه رستم، یک شهر کوچک و خودکفا در دل خود جای داده بود. ورود به قلعه از طریق دروازه اصلی که در ضلع شرقی آن قرار دارد، امکان پذیر است. پس از عبور از دروازه، شما با شبکه ای از بخش های مختلف روبرو می شوید که هر یک کاربری خاص خود را داشته اند.

این قلعه با داشتن حدود ۱۵ برج دفاعی و نگهبانی در اطراف خود، یک دژ مستحکم به شمار می آمده است. این برج ها نه تنها نقش دیدبانی و محافظت از قلعه را بر عهده داشتند، بلکه نمادی از قدرت و استحکام حاکمان آن دوران بودند. با بالا رفتن از یکی از این برج ها، می توانید منظره ای پانوراما از دشت سیستان و بقایای باستانی اطراف را تماشا کنید.

قلب تپنده قلعه، بخش شاه نشین آن بود. این قسمت که در واقع مرکز فرماندهی و محل زندگی حاکمان قلعه بوده، از نظر معماری دارای جزئیات بیشتری است. اتاق های بزرگ، رواق ها و فضاهای دلنشین شاه نشین، نشان از زندگی پر زرق و برق و در عین حال نیاز به امنیت بالای ساکنان آن دارد. حیاط وسیع قلعه، اصطبل ها برای نگهداری اسب ها و بخش های خدماتی دیگر، همگی نشان از یک سیستم مدیریتی و زندگی کامل در داخل قلعه می دهند. همچنین، اتاق های مخصوص میهمانان و اهالی قلعه با پنجره های ارسی و مشبک خود، علاوه بر تأمین نور و تهویه، زیبایی خاصی به بنا می بخشیدند و در برابر آفتاب تند سیستان محافظت می کردند.

نوآوری های مهندسی: بادگیر فعال و خندق دفاعی

یکی از شگفت انگیزترین جنبه های معماری قلعه رستم، نوآوری های مهندسی آن برای مقابله با شرایط اقلیمی منطقه است. در ضلع شمالی قلعه، می توان بقایای یک بادگیر فعال را مشاهده کرد. این بادگیر که از نبوغ معماران آن زمان حکایت دارد، برای مقابله با بادهای ۱۲۰ روزه سیستان طراحی شده بود. با کانالیزه کردن جریان هوا، بادگیرها هوای خنک را به داخل فضاهای مسکونی هدایت می کردند و زندگی را در گرمای کویر قابل تحمل تر می ساختند. این سیستم تهویه طبیعی، شاهکاری است که ارزش یک سفر طولانی برای دیدن آن را دارد.

علاوه بر این، در اطراف قلعه، یک خندق دفاعی وسیع حفر شده بود. این خندق که در گذشته پر از آب می شده، نقش مهمی در محافظت از قلعه در برابر مهاجمان داشته است. هرچند با گذشت زمان و فرسایش طبیعی، خندق تا حد زیادی از خاک پر شده، اما عرض تقریبی ۷.۵ متری آن، عظمت و اهمیت استراتژیک این عنصر دفاعی را بازگو می کند. تصور عبور از این خندق، به خوبی حس نفوذناپذیری قلعه را به بازدیدکننده منتقل می کند.

چرا قلعه رستم تماشایی است؟ جاذبه های پنهان و آشکار

عنوان قلعه تماشایی رستم چیزی فراتر از یک توصیف ساده است؛ این نام، دعوتی است به کشف زیبایی ها و شگفتی هایی که در نگاه اول ممکن است پنهان بمانند. این قلعه، علیرغم وضعیت کنونی و دوری از مسیرهای پرتردد گردشگری، جاذبه های بی شماری دارد که هر بازدیدکننده ای را به تحسین وامی دارد.

یکی از دلایل اصلی برای تماشایی بودن قلعه رستم، شکوه از دست رفته و در عین حال پتانسیل عظیم آن است. هرچند زمان و بی توجهی، بخش هایی از آن را فرسوده کرده، اما عظمت گذشته و زیبایی های پنهان آن، همچنان قابل درک است. با کمی تخیل، می توان تصور کرد که این قلعه در دوران اوج خود، چگونه محلی پر جنب و جوش و باشکوه بوده است.

اما جذابیت اصلی قلعه، ارتباط عمیق آن با اسطوره ها و داستان های شاهنامه است. حس قدم گذاشتن در سرزمینی که نام آورترین قهرمان ایرانی در آن زاده شد و حماسه های بی شماری در آن رقم خورد، تجربه ای بی نظیر است. این ارتباط، بُعدی معنوی و احساسی به بازدید شما می بخشد که در کمتر مکانی می توان یافت. شما نه تنها یک بنای تاریخی را می بینید، بلکه با بخشی زنده از هویت و حافظه تاریخی ایران روبرو می شوید.

نبوغ معماری این قلعه نیز دلیل دیگری برای تماشایی بودن آن است. استفاده هوشمندانه از مصالح بومی و راهکارهای اقلیمی، مانند بادگیر فعال، نشان از دانش و بینش بالای معماران آن دوران دارد. این سازه ها، نه تنها کارآمد بوده اند، بلکه زیبایی خاصی به بنا می بخشند و داستان هایی از زندگی و تلاش مردم گذشته را روایت می کنند.

و در نهایت، قلعه رستم تجربه ای متفاوت را ارائه می دهد. این مکان هنوز بکر است و از ازدحام گردشگری فاصله دارد. این فرصت را به شما می دهد که در آرامش و سکوت، در میان دیوارهای کهن قدم بزنید، تاریخ را لمس کنید و لحظاتی را در انزوا و تأمل بگذرانید. این تجربه، برای کسانی که به دنبال سفر به ناشناخته ها و کشف گنجینه های پنهان هستند، بی شک تماشایی و فراموش نشدنی خواهد بود.

قلعه تماشایی رستم، نه تنها یادگاری از شکوه معماری دوران صفویه است، بلکه پلی است میان واقعیت و افسانه های کهن شاهنامه که هر بازدیدکننده ای را به سفری خیال انگیز در تاریخ ایران فرامی خواند.

وضعیت کنونی و چالش ها: ندای کمک یک گنجینه فراموش شده

قلعه رستم، با تمام شکوه و اهمیت تاریخی اش، امروز با چالش های جدی مواجه است که حیات آن را تهدید می کند. وضعیت کنونی این گنجینه ملی، ندای کمک یک میراث فراموش شده را سر می دهد که نیازمند توجه و حمایت فوری است.

یکی از اصلی ترین دلایل کم توجهی به قلعه رستم، دوری آن از مسیرهای اصلی گردشگری و عدم آگاهی کافی مسافران است. این موقعیت، در حالی که بکر بودن و آرامش قلعه را حفظ کرده، اما موجب شده تا تعداد بازدیدکنندگان آن بسیار محدود باشد و در نتیجه، این بنا آنطور که شایسته است دیده و شناخته نشود. این بی خبری، زمینه ساز مشکلات بیشتری برای قلعه شده است.

فرسایش طبیعی، مانند بادهای شدید ۱۲۰ روزه سیستان و تغییرات اقلیمی، به تدریج به پیکر خشتی قلعه آسیب رسانده است. اما عوامل انسانی نیز دست کمی از عوامل طبیعی ندارند. متأسفانه، کمبود اعتبارات مالی و منابع انسانی کافی برای نگهداری و مرمت مستمر، اجازه نمی دهد که فرآیند تخریب به موقع متوقف شود. از سوی دیگر، حفاری های غیرمجاز توسط افراد سودجو در اطراف و حتی داخل قلعه، زخم های عمیقی بر پیکر این بنای عظیم تاریخی وارد کرده است. این حفاری ها نه تنها به ساختار فیزیکی قلعه آسیب می رسانند، بلکه اطلاعات ارزشمند باستان شناسی را نیز برای همیشه نابود می کنند.

اهمیت حفظ قلعه رستم فراتر از یک بنای تاریخی است؛ این قلعه نمادی از هویت ملی، ریشه های فرهنگی و پیوند ما با اسطوره هایمان است. مسئولیت نگهداری از این میراث گرانبها، تنها بر عهده سازمان میراث فرهنگی نیست، بلکه یک مسئولیت جمعی است که همه ما در آن سهیم هستیم. افزایش آگاهی عمومی، جذب گردشگران و فشار برای تخصیص منابع بیشتر، می تواند این گنجینه را از خطر نابودی نجات دهد.

راهنمای سفر به قلعه رستم: چگونه این شکوه را از نزدیک ببینیم؟

بازدید از قلعه رستم، تجربه ای استثنایی و فراموش نشدنی است که هر علاقه مند به تاریخ و ماجراجویی باید آن را در لیست سفرهای خود قرار دهد. برای برنامه ریزی یک سفر دلنشین به این منطقه، دانستن برخی نکات ضروری است.

بهترین زمان و مدت زمان بازدید

منطقه سیستان به دلیل بادهای ۱۲۰ روزه خود شناخته شده است. این بادها که معمولاً از اواسط خرداد تا اواسط مهرماه می وزند، می توانند تجربه بازدید را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین، بهترین زمان بازدید از قلعه رستم در فصول خنک تر سال، یعنی اواخر پاییز، زمستان و اوایل بهار است. در این فصول، هوا مطبوع تر است و می توانید با راحتی بیشتری به گشت و گذار بپردازید. برای کاوش کامل قلعه و لذت بردن از تمام جزئیات آن، حدود ۲ تا ۳ ساعت زمان کافی به نظر می رسد. این مدت زمان به شما امکان می دهد تا بدون عجله، در میان خرابه ها قدم بزنید و با تاریخ این مکان ارتباط برقرار کنید.

هزینه و مسیرهای دسترسی

یکی از ویژگی های فعلی بازدید از قلعه رستم، رایگان بودن آن است. به دلیل عدم نگهداری رسمی و نبود زیرساخت های گردشگری توسعه یافته در محل، هیچ هزینه ای برای ورود دریافت نمی شود. این موضوع فرصتی عالی برای بازدیدکنندگان فراهم می کند تا بدون دغدغه مالی، از این مکان دیدن کنند.

برای دسترسی به قلعه رستم، دو راه اصلی پیش رو دارید:

1. با خودرو شخصی: اگر از زابل یا شهر سوخته به سمت قلعه رستم حرکت می کنید، باید مسیر خود را به سمت جنوب غربی و منطقه حوض دار ادامه دهید. قلعه کمی از جاده اصلی فاصله دارد و نیاز به مسیریابی دقیق تر با استفاده از نقشه یا سیستم های GPS دارید.
2. حمل و نقل عمومی: ابتدا می توانید با اتوبوس به شهر زابل سفر کنید. از آنجا، برای رسیدن به قلعه رستم، لازم است از تاکسی یا وسایل نقلیه محلی استفاده کنید. به دلیل دوری از جاده اصلی و بکر بودن منطقه، توصیه می شود حتماً پیش از حرکت، با یک راهنمای محلی هماهنگ کنید یا از مردم بومی مسیر را بپرسید. این کار باعث می شود سفرتان با سهولت بیشتری انجام شود و از گم شدن در مسیر جلوگیری کند.

بهترین زمان بازدید از قلعه رستم در فصول خنک تر سال، یعنی اواخر پاییز، زمستان و اوایل بهار است. برای کاوش کامل قلعه حدود ۲ تا ۳ ساعت زمان کافی به نظر می رسد.

نکات مهم برای بازدیدکنندگان

برای اینکه تجربه سفر به قلعه رستم به یادماندنی و بی دغدغه باشد، به نکات زیر توجه کنید:

• آمادگی برای آب و هوا: حتی در فصول خنک تر، ممکن است هوا در سیستان خشک و کمی خنک باشد. لباس مناسب فصل، کلاه و عینک آفتابی همراه داشته باشید.
• آب و خوراکی: در نزدیکی قلعه هیچ فروشگاه یا امکاناتی برای تهیه آب و غذا وجود ندارد. حتماً به اندازه کافی آب آشامیدنی و خوراکی های سبک همراه خود داشته باشید.
• احترام به بنا: این قلعه یک میراث ملی است. از هرگونه آسیب رساندن به سازه ها، نوشتن یادگاری بر دیوارها یا برداشتن قطعات تاریخی اکیداً خودداری کنید.
• کفش مناسب: برای قدم زدن در میان خرابه ها و بالا رفتن از تپه ها، پوشیدن کفش راحت و مناسب پیاده روی ضروری است.
• امنیت: به دلیل دوری از مناطق مسکونی، در بازدید گروهی سفر کنید و به توصیه های محلی ها گوش فرا دهید.

جاذبه های اطراف: سفر خود را کامل کنید

سفر به سیستان و بلوچستان، فرصتی است برای کشف گنجینه های بی شمار این سرزمین. پس از بازدید از قلعه تماشایی رستم، می توانید برنامه سفر خود را با دیدن دیگر جاذبه های منطقه کامل کنید و از این فرصت برای آشنایی بیشتر با تاریخ و فرهنگ غنی سیستان بهره ببرید.

شهر سوخته: تمدنی ۵۰۰۰ ساله در دل کویر

در نزدیکی قلعه رستم، یکی از شگفت انگیزترین محوطه های باستانی جهان، یعنی شهر سوخته قرار دارد. این شهر، یادگاری از تمدنی ۵۰۰۰ ساله است که در دوران مفرغ، در این منطقه شکوفا شده بود. بازدید از شهر سوخته، با یافته های بی نظیر باستان شناسی آن از جمله چشم مصنوعی، جراحی مغز و نخستین پویانمایی جهان، تجربه ای بی نظیر است که شما را شگفت زده خواهد کرد. توصیه می شود بازدید از قلعه رستم و شهر سوخته را در یک برنامه سفری فشرده و در یک روز انجام دهید، چرا که این دو جاذبه مکمل یکدیگر هستند و تصویری کامل تر از تاریخ باستانی سیستان را به شما ارائه می دهند.

کوه خواجه: تنها عارضه طبیعی در دشت سیستان

یکی دیگر از جاذبه های مهم منطقه، کوه خواجه است. این کوه، تنها عارضه طبیعی در دشت صاف سیستان به شمار می رود و به دلیل ویژگی های زمین شناسی خاص خود، از دور قابل مشاهده است. کوه خواجه، علاوه بر اهمیت طبیعی اش، میزبان آثار تاریخی و مذهبی متعددی است که از دوران های پیش از اسلام و اسلامی بر جای مانده اند. از جمله این آثار می توان به آتشکده زرتشتی، بقایای معابد، قلعه ها و آرامگاه های تاریخی اشاره کرد. این مکان مقدس، چشم اندازی زیبا از هامون و دشت اطراف را ارائه می دهد و مکانی عالی برای تأمل و عکاسی است.

دیگر آثار تاریخی و طبیعی منطقه سیستان

علاوه بر این دو جاذبه اصلی، منطقه سیستان دارای بناهای تاریخی و طبیعی دیگری نیز هست که می توانید در سفر خود به آنها سر بزنید. از جمله:

• دهانه غلامان: بقایای یک شهر هخامنشی.
• قلعه های تاریخی دیگر: مانند قلعه سه کوهه، که هر کدام داستانی از گذشته را روایت می کنند.
• تالاب بین المللی هامون: در صورت پرآب بودن، زیبایی های طبیعی بی نظیری را به نمایش می گذارد.

سفر به سیستان، فراتر از یک بازدید ساده است؛ این سفری است به قلب تاریخ، اسطوره و طبیعت بکر ایران که هر لحظه آن می تواند سرشار از کشف و تجربه باشد.

سخن پایانی: قلعه رستم، دعوتی به سفری در زمان

قلعه تماشایی رستم، بیش از آنکه صرفاً یک بنای تاریخی باشد، نمادی از استقامت، تاریخ پربار و هویت اسطوره ای سرزمین ایران است. این دژ خشتی که قرن ها در دل کویر سیستان سربلند ایستاده، روایتگر داستان هایی از پهلوانان، حاکمان و مردمان دلاوری است که در این خاک زیسته اند و حماسه ها آفریده اند. معماری بی نظیر آن، از بادگیرهای هوشمندانه تا خندق های دفاعی، گواهی بر دانش و نبوغ اجداد ماست و ارتباط ناگسستنی اش با شاهنامه و نام رستم دستان، به آن بُعدی افسانه ای و الهام بخش بخشیده است.

بازدید از قلعه رستم، فرصتی استثنایی است تا از نزدیک با این گنجینه ملی دیدار کنیم، ردپای تاریخ را لمس کنیم و در سکوت دیوارهایش، به صدای افسانه ها گوش بسپاریم. این سفر، تنها دیدن یک بنا نیست؛ بلکه سفری است در زمان، به عمق ریشه های فرهنگی و اسطوره ای که ایرانِ امروز بر آن استوار است.

شایسته است که همه ما، چه به عنوان گردشگر و چه به عنوان شهروند، به این میراث ارزشمند توجه بیشتری نشان دهیم. بازدید از قلعه رستم و آشنایی با آن، گامی مهم در جهت حفظ و معرفی این گنجینه فراموش شده است. سیستان و بلوچستان، با جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی منحصر به فرد خود، مقصدی بی نظیر برای کشف و تجربه است و قلعه رستم، نگینی درخشان در میان این مجموعه گرانبهاست. بیایید با سفر به این منطقه، به احیای این گنجینه کمک کنیم و داستان های آن را برای نسل های آینده زنده نگه داریم.

بیایید با سفر به این منطقه، به احیای این گنجینه کمک کنیم و داستان های آن را برای نسل های آینده زنده نگه داریم.