آنچه باید درباره کیست مویی بدانید!
کیست مویی چیست؟ کیست مویی یا سینوس پیلونیدال (pilonidal sinus) یک سینوس مودار است که در زیر پوست، بین کفل و بالاتر از خط مقعد به وجود می آید. همچنین اگر از همان ابتدا به این بیماری توجه نشود و برای درمان آن اقدام نشود، سینوس دچار عفونت شده و درد بسیاری را برای بیمار به همراه خواهد داشت. در این مقاله سعی داریم که توضیحاتی را در مورد این بیماری و راه و روش‌های درمان آن به شما ارائه دهیم.
کیست مویی (Pilonidal sinus) جز آن دسته از بیماری‌هایی است که احتمال ابتلا به آن برای همه‌ی افراد وجود دارد. البته که این احتمال برای افرادی با سن بالاتر بیشتر است.کیست مویی یا سینوس مویی یک بیماری عفونی است که در ناحیه بالایی دو کفل یا از استخوان دنبالچه تا مقعد ظاهر میشود و این بیماری جز دسته بیماری های نشیمنگاه به شمار می‌رود. این بیماری با ایجاد عفونت در ناحیه بین دو کفل باعث سخت و دردناک شدن نشستن برای بیمار میشود.بیماری سینوس پیلونیدال در صورتی که توسط دکتر کیست مویی سریع درمان نشود میتواند روند رو به رشد زیادی داشته باشد.
این بیماری در زمانی که ایجاد میشود ممکن است علائمی از خود نشان ندهد، اما پس از گذشت مدتی احساس خارش،بوی نامطبوع، تورم،خونابه و مواردی از این موارد در بیمار دیده میشود. این سری از علائم جز اصلی‌ترین مواردی است که میتواند نشان دهنده ابتلا به بیماری کیست مویی(مو برگشتی) باشد.
علت به وجود آمدن این بیماری به صورت دقیق مشخص نیست اما یکی از اصلی‌ترین دلایل آن، تاب خوردن مو و فرو رفتن آن در پوست است.در واقع سیستم ایمنی بدن این مو را یک عنصر مزاحم شناسایی کند و به این صورت تلاشی را در جهت نابودی آن انجام دهد که باعث ایجاد کیست در این ناحیه میشود.وجود مو در این ناحیه باعث ایجاد عفونت میشود به نحوی که باعث تجمع چرک و خونابه خواهد شد. تصویر زیر بیانگر نحوه به وجود آمدن کیست مویی است.
علت به وجود آمدن کیست مویی
با وجود تحقیقات فراوان پزشکان هنوز دلیل علمی برای مبتلا شدن به بیماری کیست مویی پیدا نکرده‌اند.البته تجربیات کسب شده در این زمینه نشان می‌دهد که این بیماری عموما در افراد پر مو و همچنین افرادی که دارای شغل‌هایی که نیاز به نشستن طولانی مدت دارند، بیشتر دیده میشود.این بیماری در گذشته با نام بیماری جیپ شناخته می‌شده است.رانندگان جیپ‌های ارتش به دلیل نیاز به نشستن‌های طولانی مدت و همچنین بالا و پایین رفتن‌های بسیار باعث ساییده شدن این قسمت و مستعد شدن ناحیه بالایی دو کفل برای ایجاد غده مویی میشود.
رشد کردن مو و فر خوردن آن داخل پوست،چاقی زیاد فرد،نشستن‌های طولانی مدت، وجود شکاف عمیق در ناحیه بالای باسن،پر مو بودن فرد، وجود سابقه خانوادگی و … میتواند از عمده دلایلی باشد که موجب به وجود آمدن کیست مویی میشود. هرچند که هنوز علت دقیقی برای ایجاد بیماری سینوس پیلونیدال وجود ندارد.با این حال موارد زیر به نظر جزو عوامل تاثیرگذار در به وجود آمدن کیست مویی می‌باشند.
· چاقی مفرط و افزایش احتمال ابتلا به کیست مویی
چاق بودن افراد میتواند جز یکی از دلایل به وجود آمدن کیست مویی باسن به حساب بیاید.هر چه وزن فرد کمتر باشد خطر ابتلا به کیست پیلونیدال کمتر خواهد بود.چاقی زیاد باعث میشود که دو کفل به یکدیگر نزدیک شوند و این باعث تشدید تعریق در این ناحیه میشود و همین امر باعث فراهم آمدن شرایط برای به وجود آمدن سینوس پیلونیدال میشود.
· نشستن زیاد یکی از اصلی ترین دلایل ابتلا به سینوس پیلونیدال
کسانی که در طول مدت روز زمان زیادی را به صورت نشسته مشغول به کار هستند،بیشتر مستعد ابتلا به بیماری کیست پیلونیدال هستند.
· پر مویی بدن فرد رابطه مستقیمی با عفونت کیست مویی
یکی دیگر از دلایل ایجاد این بیماری بازگشت مو به داخل پوست است بنابراین می‌توان گفت افرادی که موی زائده بیشتری را نسبت به حالت عادی دارند،بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری سینوس پیلونیدال هستند.
· وجود شکاف عمیق در ناحیه بالایی باسن
وجود عمق زیاد شکاف در ناحیه بالای باسن باعث میشود در این ناحیه تعرق بیشتری صورت می‌گیرد،همین موضوع باعث میشود که پوست این محل نازک‌تر شده و مستعد بازگشت مو به داخل پوست باشد.
· مردان بیشتر در خطر ابتلا به کیست مویی
از آنجایی که مردان موی بیشتری دارند عوارض کیست مویی در مردان بیشتر است و به لحاظ آماری مردان بیشتر دچار بیماری کیست مویی میشوند.
· وجود سابقه خانوادگی و افزایش احتمال ابتلا به کیست پیلونیدال
اگر سابقه ابتلا به این بیماری در خانواده شما وجود داشته است،این احتمال وجود دارد که به دلایل ژنتیکی شما هم دچار این بیماری شوید. چرا که برخی از فرضیات بر این باورند که دلیل اصلی این بیماری وجود یک نقص در سیستم بدنی افراد است.
علائم کیست مویی
نشانه ها و علائم کیست مویی کمر در ابتدا خفیف تر است. ولی هر چقدر دیرتر برای درمان این بیماری اقدام کنید، علائم شدیدتر و بیماری پیچیده تر خواهد شد. از علائم کیست مویی خفیف میتوانیم به این موارد اشاره کنیم:
- ایجاد توده متورم و ملتهب پایین از کمر
- درد مقعد و نواحی اطراف آن
- ترشحات خونی و چرکی
- ایجاد آبسه
- وجود حفره، جوش یا قرمزی روی سطح پوست
- وجود مو داخل توده متورم
اگر برای مدتی برای درمان این بیماری اقدام نکنید، به تدریج حفره ی کیست بزرگ تر و میزان عفونت تشدید خواهد شد. در این حالت بیماری مزمن میشود. از علائم کیست مویی مزمن کمر میتوانیم به این موارد اشاره کنیم:
- آبسه های مکرر
- تب و لرز
- بوی نامطبوع حفره عفونی
- افزایش شدت درد
آبسه کیست مویی چیست؟
وقتی محتویات زائد مثل مو، پوست مرده و … برای مدتی در حفره کیست باقی می‌مانند، به تدریج باعث تجمع عفونت یا همان میشوند، در این حالت آبسه کیست مویی ایجاد شده است. بیماران در صورت مشاهده آبسه باید سریعاً جهت تخلیه و درناژ عفونت به پزشک مراجعه کرده و از تخلیه خودسرانه عفونت پرهیز کنند.
معمولاً بعد از تخلیه عفونت که همان ترکیدن کیست مویی نام می‌گیرد، درد بیمار تا حد قابل توجهی کاهش می‌یابد، اما این به معنی درمان بیماری نیست! چرا که بعد از طی مدت کوتاهی بیماری مجدد و حتی شدیدتر از مرتبه قبل عود خواهد کرد. در ضمن اگر آبسه ها مکرر تکرار و به شکل صحیح درمان نشود، عفونت گسترش یافته و به سایر بافت های بدن نفوذ میکند. در این حالت امکان فیستوله شدن کیست نیز وجود دارد.
عوارض مو برگشتی
وقتی این بیماری درمان نشود، مزمن میشود، و عوارض بیماری ظاهر میشوند. شایع ترین عارضه ای که در اثر درمان نکردن کیست مویی ایجاد میشود، عفونت و التهاب شدید است. در طی دوره هایی مشخص عفونت بیماری عود میکند. و علائم زیر را به همراه دارد.
- درد شدید
- التهاب و متورم پوست
- تب
- ترشحات خونی و چرکی از محل زخم
- بوی بد زخم
از دیگر عوارض این بیماری میتوانیم به گسترش کیست و افزایش حجم آن اشاره کنیم، بنابراین پزشک مجبور میشود، حین جراحی مقدار بیشتر از بافت بدن را حذف کند و به این ترتیب دوره درمان نیز طولانی تر خواهد شد. همچنین اگر برای مدت طولانی این بیماری درمان نشود، میتواند ساختار سلول ها را تغییر داده و در نهایت منجر به سرطان شود.
مراجعه به پزشک و تشخیص
اگر میتوانید زائده ای متورم یا برجسته ای پایین از کمر لمس کنید و یا دچار احساس درد یا ترشحات غیر معمول شدید که در طی چند روز برطرف نمی‌شود، باید در اولین فرصت با پزشک مشورت کنید. هریک از علائم کیست مویی را جدی بگیرید، و سریعاً برای درمان اقدام کنید زیرا تعلل در درمان این بیماری میتواند، درمان را پیچیده و مدت زمان بهبودی را افزایش دهد. برای تشخیص این بیماری آزمایش خاصی وجود ندارد، بلکه معممولاً از طریق معاینه ساده بدنی قابل تشخیص است. این عارضه علائم مشخصی را ایجاد میکند، بنابراین نیازی به آزمایش و یا عکس برداری نیست.
درمان
برای درمان کیست مویی روش‌های مختلفی ارائه شده است. اما همه این درمان‌ها به یک اندازه موثر نیستند، و حتی برخی از این روشها به دلیل عدم اثربخشی یا عوارض متعدد منسوخ شده اند. در ادامه به بررسی مختصر هریک از این درمان‌ها می‌پردازیم:
درمان کیست مویی با لیزر
در حال حاضر بهترین و موثرترین درمان کیست با لیزر انجام میشود. لیزر را میتوانید سرپایی، بدون درد یا خونریزی و در یک جلسه نیم ساعته انجام دهید. احتمالا بهبودی با این روش بیشتر از ۹۸% تخمین زده میشود. مدت زمان بهبودی بعد از لیزر یک چهارم سایر روشها است، زیرا لیزر به ترمیم سریعتر زخم ها کمک ویژه ای می‌نماید. همچنین در مقایسه با دیگر روشها مناسب تر است. از مزیت‌های درمان با این روش میتوانیم به این موارد اشاره کنیم:
- درمان سرپایی و بدون نیاز به بستری
- صرفه جویی در زمان و هزینه ها
- نتیجه گیری از درمان
- کوتاه بودن دوره نقاهت
جراحی
جراحی سنتی کیست مویی در بیمارستان و تحت بیهوشی کامل انجام میشود. در این روش با استفاده از تیغ جراحی توده کیست به طور کامل تخلیه خواهد شد. بنابراین بهبودی کامل میتواند چندین ماه زمان ببرد. این جراحی مدتی است که از نظر پزشکان منسوخ شده و کارایی لازم را ندارد، مهمترین مشکل این جراحی احتمال آسیب اسفنکتر و به دنبال آن بی اختیاری در کنترل گاز و مدفوع است.
پیشگیری
امکان پیشگیری کامل از این بیماری وجود ندارد، اما می‌توان با انجام یکسری نکات احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.
- شستن روزانه ناحیه با یک صابون ملایم، و اطمینان از پاک شدن تمام صابون
- خشک نگه داشتن ناحیه
- اجتناب از نشستن طولانی مدت
- استفاده از لباس های با الیاف طبیعی و گشاد
- لیزر موهای زائده، الخصوص افرادی که سابقه ابتلا به چنین بیماری را دارند.