معدود فیلم‌های سینمایی ساخته شده درباره بنیانگذار انقلاب اسلامی موفقیتی برای اکران عمومی در سینما نداشتند در حالی که آثار تولیدی در ارتباط با بیت امام (ره) سرنوشت بهتری داشته‌اند، هرچند این موضوع از چالش‌های ساخت فیلم درباره یک شخصیت مهم تاریخی کم نمی‌کند.
به گزارش مجله روز، سهم سینمای ایران از ساخت فیلمی درباره امام خمینی (ره) و مقاطع مختلف زندگی ایشان بسیار انگشت‌شمار بوده و با وجود آنکه در فیلم‌ها و برخی سریال‌های انقلابی اشاره‌هایی به این شخصیت تاریخی شده اما در کمتر اثری محور اصلی داستان بوده است.
«فرزند صبح» بهروز افخمی که از سال ۱۳۸۳ کلید خورد و سال ۱۳۸۹ در جشنواره فجر با یک نسخه پرحاشیه و پربحث رونمایی شد، بیش از ۱۰ سال است که هنوز به اکران نرسیده و اگرچه می‌شد پیش‌بینی کرد که نسخه نهایی آن در همین خردادماه روی پرده رود، اما کارگردانش قصد دارد همچنان روی آن کار کند تا با کمک هوش مصنوعی برخی نقص‌های فیلم مثل آنچه از گریم‌های سنگین فیلم به جا مانده، برطرف شود.
افخمی در این فیلم روایتی از کودکی روح‌الله خمینی را در حال و هوایی شاعرانه به تصویر درآورده است. وی در این زمینه به مجله روز گفته بود: از همان ابتدا که فیلمنامه «فرزند صبح» را می‌نوشتم به فرهاد مهراد فکر می‌کردم. شاید اگر کسی بگوید که من در فیلم «فرزند صبح» از آلبوم «برف» فرهاد اقتباس کرده‌ام بیراه نگفته باشد، چون خیلی تحت‌تاثیر این آلبوم بودم. اصلا در ابتدا با گوش دادن این آهنگ‌ها فیلمنامه نوشته شد، بعد بر اساس فیلمنامه، خانه معماری شد و وقتی تصاویر را در فصل‌ها و رنگ‌های مختلف گرفتیم مشخص شد که هرکدام متعلق به کدام آهنگ آلبوم است.
بیشتر بخوانید:
عکس‌های دیده نشده از فیلمی با بازی هدیه تهرانی که رنگ پرده را ندیده
البته پیش از «فرزند صبح»، مجتبی راعی فیلم سینمایی «صنوبر» را ساخت که آن هم سرانجام خوبی نداشت و فقط یک نسخه سریالی از آن به نمایش درآمد. راعی درباره فیلمش گفته بود: نسخه سینمایی و سریال «صنوبر» نزدیک‌ترین کار به زندگی حضرت امام (ره) است، چرا که ما برای تحقیق از آقای مرادی‌نیا که اهل خود خمین بود بهره گرفتیم و او با تمام کسانی که از هنگام بچگی امام را دیده بودند مصاحبه کرده و از شخصیت‌های معاصری مانند کمره‌ای تحقیقات زیادی انجام داده بود.
راعی حدود ۱۳ سال قبل با انتقاد از آنچه بر سر نسخه سینمایی «صنوبر» آمد، گفته بود: طرح دیگری برای ساخت فیلم از زندگی امام خمینی (ره) دارم اما آنقدر در همان فیلم اول رنج کشیدم که باید دیوانه باشم دوباره در معرض چنین فشار عظیمی قرار بگیرم و فکر می‌کنم اگر بخواهم آن را بسازم قطعا سکته خواهم کرد.
بیشتر بخوانید:
مجتبی راعی و «صنوبر» ی که دیده نشد
بجز این دو فیلم، آثار غیرسینمایی دیگری با محوریت شخصیت امام خمینی (ره) ساخته شده که به مستندی از جواد شمقدری درباره زندگی بنیانگذار انقلاب و رحلت ایشان می‌توان اشاره کرد اما با نگاهی کلی به کارنامه آثار تصویری تولید شده می‌توان به وضوح دریافت که تاکنون هیچ فیلم برجسته و ماندگاری بخصوص در قالب مستند ساخته نشده است.
این مسئله دلایل متعددی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها، وجود یکسری موانع و محدودیت‌ها برای نزدیک شدن به این سوژه و نیز برای کسب اطلاعات ناب و نمایش آنها است. همچنین در این زمینه برخی معتقدند که اصولا هر فیلمسازی به راحتی امکان ساخت و دسترسی به نزدیکان امام را پیدا نمی‌کند.
شاید بهترین مصداق برای این موضوع، دو فیلم مستند درباره همسر و پسر امام خمینی (ره) باشد که یکی از دست‌اندکاران پروژه تاکید کرده بود که کارگردان مستند (مصطفی رزاق کریمی) “از بین فیلمسازان مختلف که نامزد کارگردانی این پروژه بودند انتخاب شد. ” در واقع حساسیت تولید چنین پروژه‌هایی آنقدر است که گفته می‌شد، “اولین خطا به معنای آخرین اشتباه است و ممکن است نه تنها فیلم ناتمام بماند، بلکه دیگر نشود سراغ آن شخصیت رفت. “
با این وجود دو مستند «بانو قدس ایران» و «احمد» از شاخص‌ترین آثار ساخته شده درباره بیت امام هستند که تصویری متفاوت و نادیده را از این خانواده نشان می‌دهند.
ابراهیم حاتمی‌کیا پس از تماشای «بانو قدس ایران» نوشت:من در مقابل قدرت و حوصله و دستخط آقا مصطفی رزاق کریمی سر تعظیم فرود می‌آورم. او هنرمندی کمال‌گراست که در شکار و هدایت لحظه‌ها، تابلویی جدید از امام خمینی در قاب روحمان زنده می‌کند.
مستند «بانو قدس ایران» روایتی شاعرانه از زندگی پرفراز و نشیب بانو ثقفی همسر امام راحل است و در آن زندگی دو شخصیت زن مقتدر به تصویر کشیده شده؛ همسر امام خمینی (ره) و همسر مصطفی خمینی که هر دو در ابتدا نمی‌خواستند همسر یک روحانی شوند ولی بعد عاشق همسرانشان می‌شوند و روزهای سختی را می‌گذرانند.
بیشتر بخوانید:
نظر سیدحسن خمینی درباره مستند «بانو قدس ایران» چه بود؟
مصطفی رزاق کریمی در بحبوحه اتفاق‌های سیاسی و اجتماعی دو سال قبل مستند «احمد» را نیز رونمایی کرد. او درباره ساخت این فیلم گفته است: زمانی که مستندی درباره همسر امام (ره) را کار می‌کردم، در روزهای آخر کار احساس کردم درباره خیلی‌ها صحبت شد اما جای حاج احمد خالی است. در فیلم قبلی هم یک پلان وجود دارد که خانم ثقفی می‌گوید دست به این صندوق نزنید و بعد از فوت ایشان در این صندوق را باز می‌کنند و می‌بینند که فقط دو عکس داخل آن است؛ عکس احمد و مصطفی. این برای من سوال خیلی بزرگی بود. احساس کردم مصطفی در آن فیلم به نوعی معرفی شد ولی احمد شخصیتی بود که کمتر به او پرداخته بودیم و برایم انگیزه‌ای شد که سراغ این شخصیت بروم.
این دو مستند اگرچه بیشتر با واکنش‌های مثبت همراه بوده‌اند، اما تمام قصه‌های حول این شخصیت‌ها را روایت نکرده‌اند و همچنان بخش‌های ناگفته‌ای از زندگی امام (ره) در مقاطع مختلف سنی تا رسیدن به جایگاه بنیانگذاری انقلاب اسلامی و رهبری آن و نیز درباره بیت امام وجود دارد؛ ناگفته‌هایی که دست‌کم شاید در تصاویر آرشیوی باقی‌مانده در داخل کشور پنهان باشد ولی تاکنون نمایش داده نشده‌اند.
انتهای پیام