حتما می‌دانید که بخش بزرگی از درآمد دولت از طریق دریافت مالیات از مودیان مالیاتی به دست می‌آید. مقدار این مالیات بر اساس میزان درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی در طول دوره یک سال مالیاتی با عنوان مالیات بر عملکرد یا مالیات بر درآمد محاسبه می‌شود. مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی، هر کدام قوانین خاص خودشان را دارند. در ادامه این مقاله قصد داریم شباهت و تفاوت مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی را بررسی کنیم. اگر پرسش‌هایی درباره مالیات اشخاص حقوقی، نرخ مالیات اشخاص حقیقی و مسائلی از این قبیل دارید، ادامه این مقاله را به‌هیچ‌عنوان از دست ندهید.
آشنایی با مفهوم مالیات بر درآمد یا مالیات بر عملکرد
پیش از بررسی شباهت و تفاوت مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی، ابتدا باید با مفهوم مالیات بر عملکرد آشنا شوید. مالیات بر عملکرد یا همان مالیات بر درآمد، مالیاتی است که دولت بر درآمد کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که مشغول انجام فعالیت‌های اقتصادی در کشور هستند، با درصد مشخصی اعمال می‌کند.
بر اساس قوانین مربوط به مالیات بر عملکرد، کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی موظف هستند در زمان پایان سال مالی، گزارش کاملی از درآمد و هزینه‌های جاری در مجموعه خود را از طریق ارسال برگ تشخیص مالیاتی، به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کنند. بعد از ارسال اظهارنامه، سازمان امور مالیاتی با انجام محاسبات دقیق، میزان هزینه‌ها را از درآمد یک مجموعه در یک سال مالی کسر کرده تا سود خالص آن مجموعه را به دست آورد.
در نهایت، درصدی از این سود به‌عنوان مالیات بر عملکرد از کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی توسط دولت دریافت می‌شود. ماهیت مالیات بر عملکرد با ماهیت کاملا متفاوت است؛ بااین‌حال در نهایت هر دو مالیات در پایان یک دوره مالی مشخص باید به حساب سازمان امور مالیاتی واریز شود.
مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی؛ مودیان صاحب مشاغل
بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، کلیه اشخاص حقیقی برای همه درآمدهای به‌دست‌آمده در طول یک دوره مالی، بعد از کسر معافیت‌های در نظر گرفته‌شده، موظف به پرداخت مالیات به سازمان امور مالیاتی هستند. طبق این قانون، درآمد شرکتهای معتمد سامانه مودیان و درآمدهای حاصل از فعالیت‌های مضاربه (به شرط آن که صاحب سرمایه شخص حقیقی باشد) نیز مشمول مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی خواهد بود.
طبق ماده ۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل موظف هستند تا پایان روز ۳۱ خردادماه، گزارش درآمد و هزینه‌های خود را در طول یک سال مالی از طریق اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی اعلام کنند.
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی
نرخ مالیات اشخاص حقیقی مطابق با ماده ۱۳۱ قانون مالیات مستقیم و بر اساس نرخ‌های زیر محاسبه خواهند شد:
- تا 200 میلیون تومان اول درآمد مشمول مالیات نرخ 15 درصد
- تا 200 میلیون تومان دوم درآمد مشمول مالیات نرخ 20 درصد
- باقیمانده درآمد مشمول مالیات با نرخ 25 درصد
بعد از ارسال اظهارنامه مالیاتی و کسر هزینه‌ها از درآمد، میزان سود خالص به دست می‌آید؛ بر اساس میزان درآمد و متناسب با سود حاصله، ۱۵، ۲۰ یا ۲۵ درصد از مبلغ کسر به‌عنوان مالیات دریافت می‌شود. کارگران و کارمندان نیز هر ساله موظف به پرداخت مالیات حقوق و دستمزد هستند؛ میزان مالیات دریافتی به مقدار بستگی دارد.
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی؛ شرکت‌ها و فعالان اقتصادی
بر اساس ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، مجموع درآمد شرکت‌ها و درآمد حاصل از فعالیت‌های انتفاعی اشخاص حقوقی از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران، پس از اعمال زیان‌های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیت‌های در نظر گرفته‌شده، مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود.
بر اساس ماده ۱۱۰ قانون مالیات مستقیم، اشخاص حقوقی موظف هستند گزارش درآمد و هزینه‌های مربوط به عملکرد یک سال مالی را با ارسال اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه، حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک، تا حداکثر ۴ ماه پس از پایان سال عملکرد مالی در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار دهند.
علاوه‌بر اظهارنامه مالیاتی، اشخاص حقوقی موظف هستند که مدارک زیر را هم ارسال کنند:
- در سال اول فعالیت، هویت شرکا، سهام‌داران و تعداد سهام و نشانی هر یک از آنها
- فهرست تغییرات اشخاص حقوقی پس از ارسال اولین فهرست
بعد از ارسال این مدارک، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی با نرخ ۲۵ درصد محاسبه خواهد شد. برای برنامه‌ریزی مالی دقیق، مدیران مجموعه‌های حقوقی باید هم‌زمان با محاسبه مالیات بر عملکرد، کارکنان خود را نیز در پایان هر سال مالی انجام دهند.
تفاوت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی
در بررسی تفاوت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی، ابتدا باید مفهوم اشخاص حقیقی و حقوقی برای شما شفاف شود.
- اشخاص حقیقی: کلیه افرادی که به‌صورت مستقل مشغول کسب درآمد هستند، یا به عبارتی به صورت‌انفرادی و بدون مشارکت یک شخصیت جدید یک کسب‌وکار را را‌‌ه‌اندازی کرده‌اند، اشخاص حقیقی هستند.
- اشخاص حقوقی: کلیه موسسات، شرکت‌ها و کسب‌وکارهایی که با تاسیس یک شخصیت جدید و مستقل از تک‌تک اعضای تشکیل‌دهنده به کسب درآمد می‌پردازند، اشخاص حقوقی هستند.
با در نظر گرفتن این تفاوت، نحوه محاسبه مالیات بر درآمد و این دو گروه نیز با یکدیگر متفاوت است. مالیات بر عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی در موارد زیر با هم تفاوت دارند:
- مواد قانونی مربوطه: در قانون مالیات‌های مستقیم، ماده‌های قانونی ۹۳ تا ۱۰۳ مربوط به اشخاص حقیقی و مواد قانونی ۱۰۵ تا ۱۱۸ مربوط به اشخاص حقوقی است.
- نرخ محاسبه مالیات: نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی بر اساس میزان درآمد از ۱۵ درصد تا ۲۵ درصد متغیر است. نرخ مالیات اشخاص حقوقی، بدون در نظر گرفتن میزان درآمد، ۲۵ درصد تعیین می‌شود.
- مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی: اشخاص حقیقی تا ۳۱ خرداد سال بعد و اشخاص حقوقی حداکثر تا ۴ ماه پس از پایان سال مالی که معمولا ۳۱ تیر است، برای ارسال اظهارنامه مالیاتی فرصت دارند.
- اسناد و مدارک قابل‌ارائه: اشخاص حقیقی موظف هستند علاوه‌بر اظهارنامه مالیاتی یا فرم تبصره ۱۰۰، دفاتر قانونی متناسب با گروه شغلی خود را نیز به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه کنند. در مقابل، اشخاص حقوقی باید علاوه‌بر اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه، حساب سود و زیان متکی به دفاتر، فهرست دقیق هویت سهام‌داران و شرکا و تغییرات مربوط به اشخاص حقیقی مجموعه را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند.
- معافیت‌های مالیاتی: اشخاص حقیقی از معافیت تا سقف معافیت مالیات حقوق (ماده ۸۴) برخوردار هستند، درصورتی‌که اشخاص حقوقی مشمول هیچ‌گونه معافیت مالیاتی نخواهند شد.
شناخت این تفاوت‌ها برای داشتن برنامه‌ریزی دقیق مالی متناسب با حقیقی یا حقوقی بودن مجموعه ضروری است و حسابداران و مدیران شرکت‌ها باید با این موارد به‌طورکامل آشنایی داشته باشند.
شباهت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی
با وجود تفاوت‌هایی که بین مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی وجود دارد، شباهت‌هایی در پرداخت مالیات توسط این دو گروه وجود دارد. برخی از مهم‌ترین شباهت‌ها عبارت‌اند از:
- طبق ماده ۱۸۹ قانون مالیات‌های مستقیم، درصورتی‌که اسناد و مدارک مودی طی ۳ سال متوالی موردقبول واقع شده و پرداخت مالیات توسط آنها بدون مراجعه به هیئت حل اختلاف صورت پذیرد، ۵ درصد اصل مالیات سه سال به مودی، فارغ از حقیقی یا حقوقی بودن، بازگردانده می‌شود.
- طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم مربوط به اشخاص حقیقی و ماده ۱۰۵ همین قانون مربوط به اشخاص حقوقی، به شرط تسویه بدهی‌های مالیاتی سال گذشته و ارائه اظهارنامه در موعد مقرر، به ازای هر ۱۰ درصد افزایش درآمد ابزاری نسبت به درآمد ابزاری سال گذشته، ۱ واحد درصد و حداکثر ۵ واحد درصد از نرخ تعیین مالیات کاسته می‌شود.
- طبق ماده ۱۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقیقی یا حقوقی در صورت عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در مدت زمان مقرر یا کتمان درآمد واقعی، مشمول ۳۰ درصد جریمه غیرقابل‌بخشش خواهند بود.
- بر اساس ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم، به ازای هر یک ماه دیرکرد در پرداخت مالیات، ۲.۵ درصد جریمه بر مبلغ مالیات محاسبه خواهد شد.
- طبق ماده ۱۹۴ قانون مالیات مستقیم، اختلاف بیش از ۱۵ درصد درآمد ابزاری با درآمد قطعی‌شده موجب لغو بخشودگی تا ۳ سال و تعلق جریمه به مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی خواهد شد.
- بر اساس ماده ۱۵۶ قانون مالیات‌های مستقیم، مهلت رسیدگی به اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی حداکثر تا یک سال بعد از تاریخ انقضای مهلت ارسال اظهارنامه خواهد بود.
- طبق ماده ۱۵۷ قانون مالیات‌های مستقیم، مرور زمان مالیاتی به‌منظور رسیدگی به تخلفات و دریافت مالیات، ۵ سال از سررسید پرداخت مالیات خواهد بود.
این موارد جزو شباهت‌های مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی هستند. هر دو گروه می‌توانند با استفاده از حرفه‌ای، نسبت به محاسبه حقوق و دستمزد کارکنان مجموعه خود اقدام کنند و امور مربوط به حسابداری و محاسبه مالیات را پیش از موعد مقرر به کمک این نرم افزار حسابداری پیشرفته انجام دهند.
سخن آخر
در این مطلب درباره مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی، تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو صحبت کردیم. اطلاع از قوانین مربوط به نرخ مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی و نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استعلام مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی با استفاده از نرم افزار حسابداری حرفه‌ای سپیدار سیستم به‌سادگی امکان‌پذیر خواهد بود. با استفاده از این نرم افزار، مدیران مالی در اجرا و پیش‌برد فرایندهای مالی مجموعه دچار خطا نخواهند شد.
درصورتی‌که درباره سایت مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی یا نحوه محاسبه مالیات عملکرد آنها ابهامی در ذهن دارید، در قسمت نظرات سوال‌های خود را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
1.مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی چگونه محاسبه می‌شود؟
نرخ مالیات اشخاص حقیقی مطابق با ماده ۱۳۱ قانون مالیات مستقیم و بر اساس نرخ‌های زیر محاسبه خواهند شد:
- تا 200 میلیون تومان اول درآمد مشمول مالیات نرخ 15 درصد
- تا 200 میلیون تومان دوم درآمد مشمول مالیات نرخ 20 درصد
- باقیمانده درآمد مشمول مالیات با نرخ 25 درصد
2.مفهوم مالیات بر درآمد چیست؟
مالیات بر عملکرد یا همان مالیات بر درآمد، مالیاتی است که دولت بر درآمد کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که مشغول انجام فعالیت‌های اقتصادی در کشور هستندثبت نام اظهارنامه مالیات عملکرد
در بخش های قبل، به این سوال پاسخ داده شده که مالیات عملکرد چیست؟ سپس نحوه رسیدگی سازمان امور مالیاتی کشور به اظهارنامه مالیاتی، سازمان امور مالیاتی کشور و سامانه پرداخت این نوع از مالیات را بررسی نمودیم. در این بخش، نحوه ثبت نام در این سامانه برای ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد را توضیح خواهیم داد.
مراحل این بخش، شامل مراجعه به سامانه اظهارنامه مالیاتی، ورود اطلاعات خواسته شده در سامانه اظهارنامه، ثبت اطلاعات هویتی مودی در سامانه ثبت نام الکترونیکی، تکمیل اطلاعات و جداول خواسته شده توسط مودیان، بررسی و چاپ نسخه های پیش نویس، ، صدور الکترونیکی قبوض مالیاتی و پرداخت الکترونیکی آنها می باشد.
در صفحه نمایش داده شده، مقررات مربوط به ثبت نام در سامانه مالیاتی کشور را مطالعه نموده و در پایین صفحه، روی گزینه ورود به ثبت نام، کلیک نمایید.
در این مرحله، مشخص نمایید، مودی، شخص حقیقی یا حقوقی بوده و پس از وارد کردن شماره شناسه ملی یا فراگیر و عبارت امنیتی، دکمه ورود به ثبت نام را بزنید.
در این مرحله می بایست، روی پیش ثبت نام جدید، کلیک نمایید.
بعد از ورود به صفحه پیش ثبت نام جدید ، در کادر سمت چپ، کد پستی و شماره همراه و کلمه امنیتی را وارد نموده، روی پیش ثبت نام جدید کلیک نمایید.
پس از تکمیل پیش ثبت نام، ثبت نام الکترونیکی، راستی آزمایی اطلاعات و مرحله نهایی را تکمیل نمایید و در پایان، مانند تصویر زیر از پایین صفحه، روی ورود به سامانه اظهارنامه، کلیک نمایید.
در این بخش، پس از وارد کردن نام کاربری و رمز عبور دریافت شده، برای ثبت اظهارنامه مالیاتی خود، اقدام نمایید.
پس از ورود به سامانه مالیات عملکرد، مراحل تکمیل جداول اطلاعاتی و مالی توسط مودیان، چاپ و بررسی نسخه پیش نویس، ارسال اطلاعات به سازمان امورمالیاتی کشور، دریافت کد رهگیری و صدور الکترونیکی قبض مالیاتی و پرداخت الکترونیکی قبض مالیاتی را انجام دهید.
میزان و نحوه محاسبه مالیات عملکرد
در قسمت های قبل، به این سوال پاسخ داده شده که مالیات عملکرد چیست؟، سامانه پرداخت این نوع از مالیات و شیوه ثبت اظهارنامه، در این سامانه چگونه است و گفتیم که ، یک نوع، مالیات عملکرد می باشد؛ البته، در صورتی که شرایط مقرر در بخشنامه شماره 98/426351، مبنی بر شفاف سازی تراکنش های بانکی را داشته باشد.. در این بخش، به بیان میزان و نحوه محاسبه مالیات بر عملکرد، بر طبق مقادیر مصرح در قانون، خواهیم پرداخت.
بر اساس ماده 131 قانون مالیات های مستقیم، نرخ مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و در آمد های اتفاقی، شامل درآمد نقدی و غیر نقدی اشخاص حقیقی و حقوقی که به صورت بلاعوض، از طریق معاملات محاباتی، به عنوان جایزه یا مواردی از این قبیل، تحصیل نمایند و میزان ، تبین گردیده که با صدور بخشنامه مصوب هیات وزیران در خصوص تعدیل نصاب های مندرج در قانون مالیات های مستقیم، به شرح زیر اصلاح گردیده است:
تا مبلغ 200 میلیون تومان درآمد، مشمول مالیات سالانه پانزده درصد می باشد.
نسبت به مازاد 200 میلیون تومان، تا میزان 400 میلیون تومان درآمد، مشمول مالیات سالانه به نرخ بیست درصد می باشد.
مازاد بر 400 میلیون تومان درآمد، مشمول مالیات سالانه بیست و پنج درصد، تعیین شده است.
نرخ مالیات عملکرد اشخاص حقوقی نیز، به استناد ماده 105 این قانون، بیست و پنج درصد از جمع درآمد اشخاص حقوقی، به جز موسسات غیر انتفاعی می باشد که در داخل یا خارج از ایران، تحصیل نمایند، که پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت های مقرر، مشمول مالیات عملکرد، خواهد شد. لازم به ذکر است، درآمدهای حاصل از سود سهام یا سهم الشرکه دریافتی، مشمول مالیات نخواهند بود.
نحوه پرداخت مالیات عملکرد
در بخش های پیش، به این سوال پاسخ داده شده که مالیات عملکرد چیست؟ سپس سامانه آن، ثبت اظهارنامه مالیاتی در این سامانه، رسیدگی سازمان امور مالیاتی به این اظهارنامه و نحوه محاسبه مالیات عملکرد را بیان نمودیم. در این بخش، به نحوه پرداخت مالیات عملکرد خواهیم پرداخت.
در این بخش، شناسه قبض و کد امنیتی را وارد نموده و دکمه بررسی شناسه قبض نسیم را بزنید.
پس از وارد کردن اطلاعات خواسته شده، صفحه زیر، نمایش داده می شود. اکنون، گزینه پرداخت را انتخاب نموده و از طریق درگاه پرداخت، اقدام به پرداخت قبض مالیاتی خود نمایید.
چنانچه افراد، تمایل به پرداخت حضوری قبض مالیات داشته باشند، می توانند به اداره مالیات، مراجعه نموده و پس از اسکن بارکد قبض، اقدام به پرداخت قبض مالیات خود نمایند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره مالیات عملکرد در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره مالیاتی مشهد نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون مالیات عملکرد پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- مالیات عملکرد چیست؟
مالیات عملکرد مالیاتی است که شامل درصد مشخصی از درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی می باشد که در متن مقاله جزئیات بیشتری بیان شده است.
2- سامانه پرداخت مالیات عملکرد چیست؟
3- میزان مالیات عملکرد چقدر است؟
میزان مالیات عملکرد درصد مشخصی از درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی می باشد که در قانون مالیات های مستقیم مقرر شده است برای اطلاع از این میزان به متن مقاله مراجعه نمایید.