در آسمان هوانوردی ایران نام هایی چون بوئینگ همواره با خاطرات پرواز و جابه جایی مسافران گره خورده است. اما در میان مدل های مختلف این شرکت بوئینگ ۷۵۷ جایگاه ویژه ای دارد. هواپیمایی که با طراحی منحصربه فرد و توانایی های خاص خود زمانی در ناوگان هوایی کشورمان نقش مهمی ایفا می کرد. اما سوال اینجاست که وضعیت این هواپیما در ایران امروز چگونه است؟ آیا هنوز هم می توان این پرنده آهنی را در آسمان ایران دید؟ کدام شرکت های هواپیمایی ایرانی سابقه استفاده از بوئینگ ۷۵۷ را داشته اند؟ و چه چالش هایی بر سر راه فعالیت این هواپیما در ایران وجود دارد؟ در این مقاله به بررسی جامع و دقیق حضور بوئینگ ۷۵۷ در ایران می پردازیم و به تمامی سوالات شما در این زمینه پاسخ خواهیم داد. با ما همراه باشید تا سفری به دنیای بوئینگ ۷۵۷ در ایران داشته باشیم.
هواپیما بوئینگ ۷۵۷ در ایران
هواپیمای بوئینگ ۷۵۷ یک هواپیمای مسافربری باریک پیکر با دو موتور است که توسط شرکت بوئینگ در ایالات متحده آمریکا طراحی و ساخته شده است. این هواپیما که در اواسط دهه ۱۹۸۰ میلادی به ناوگان هوایی جهان پیوست به دلیل برد پروازی مناسب ظرفیت حمل مسافر قابل توجه و عملکرد کارآمد به سرعت به یکی از محبوب ترین هواپیماها در بین شرکت های هواپیمایی تبدیل شد. در ایران نیز بوئینگ ۷۵۷ در دوره ای مورد استفاده برخی از شرکت های هواپیمایی قرار گرفت و نقش مهمی در جابه جایی مسافران ایفا کرد. اما به دلیل محدودیت های ناشی از تحریم ها و مشکلات مربوط به تامین قطعات یدکی تعداد این هواپیماها در ایران به مرور زمان کاهش یافت.
معرفی هواپیمای بوئینگ ۷۵۷
بوئینگ ۷۵۷ یک هواپیمای مسافربری دوموتوره با بدنه باریک است که برای پروازهای میان برد و کوتاه برد طراحی شده است. این هواپیما با داشتن دو موتور توربوفن قدرتمند قادر است تا مسافت های طولانی را با سرعت بالا طی کند. طراحی آیرودینامیکی بدنه و بال های بوئینگ ۷۵۷ باعث شده تا این هواپیما از نظر مصرف سوخت نیز بسیار کارآمد باشد. بوئینگ ۷۵۷ در دو مدل اصلی ۲۰۰-۷۵۷ و ۳۰۰-۷۵۷ تولید شده است که مدل ۳۰۰-۷۵۷ دارای بدنه کشیده تر و ظرفیت مسافر بیشتری است. این هواپیما به دلیل قابلیت های متنوع خود هم برای پروازهای داخلی و هم برای پروازهای بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد.
اطلاعات کلی درباره ی هواپیما ۷۵۷ بوئینگ
هواپیمای بوئینگ ۷۵۷ با کد طراحی 757 یک جت مسافربری میان برد و باریک پیکر است که توسط شرکت بوئینگ طراحی و تولید شده است. این هواپیما در اصل برای جایگزینی مدل های قدیمی تر بوئینگ 727 طراحی شد و نخستین پرواز خود را در سال 1982 انجام داد. تولید این مدل تا سال 2004 ادامه داشت و در مجموع 1,050 فروند از آن ساخته شد. 757 به دلیل داشتن دو موتور قدرتمند توانایی برخاستن از باندهای کوتاه را دارد و می تواند مسافت های قابل توجهی را بدون نیاز به سوخت گیری مجدد طی کند. این ویژگی ها باعث شده تا 757 به یک انتخاب محبوب برای شرکت های هواپیمایی در سراسر جهان تبدیل شود.
مشخصات فنی هواپیمای بوئینگ ۷۵۷
بوئینگ ۷۵۷ از نظر فنی دارای مشخصات قابل توجهی است که آن را به یک هواپیمای کارآمد و پرطرفدار تبدیل کرده است. این هواپیما معمولاً با دو موتور توربوفن رولزرویس RB211 یا پرت اند ویتنی PW2000 تجهیز می شود که قدرت و کارایی بالایی را فراهم می کنند. طول این هواپیما در مدل ۲۰۰-۷۵۷ حدود ۴۷.۳ متر و در مدل ۳۰۰-۷۵۷ حدود ۵۴.۴ متر است. فاصله دو سر بال آن نیز حدود ۳۸ متر است. حداکثر سرعت پرواز بوئینگ ۷۵۷ حدود ۰.۸۶ ماخ (۹۱۳ کیلومتر بر ساعت) است و می تواند تا ارتفاع ۱۳ کیلومتری از سطح دریا پرواز کند. برد پروازی این هواپیما بسته به مدل و پیکربندی آن بین ۷,۲۷۸ تا ۷,۶۰۰ کیلومتر متغیر است. ظرفیت مسافر بوئینگ ۷۵۷ نیز بسته به نوع چیدمان صندلی ها بین ۲۰۰ تا ۲۸۹ نفر است.
انواع سری های مختلف هواپیمای بوئینگ ۷۵۷
هواپیمای بوئینگ ۷۵۷ در دو سری اصلی ۲۰۰ و ۳۰۰ تولید شده است که هر کدام دارای ویژگی ها و کاربردهای خاص خود هستند. سری ۲۰۰-۷۵۷ مدل پایه این هواپیما است که برای پروازهای مسافربری و باری مورد استفاده قرار می گیرد. این مدل به دلیل ابعاد مناسب و برد پروازی کافی برای پروازهای داخلی و بین المللی کوتاه برد بسیار مناسب است. سری ۳۰۰-۷۵۷ دارای بدنه کشیده تر و ظرفیت مسافر بیشتری است و برای پروازهای با تقاضای بالا طراحی شده است. علاوه بر این دو سری اصلی مدل های دیگری نیز از بوئینگ ۷۵۷ وجود دارند که برای کاربردهای خاص مانند حمل بار و یا پروازهای VIP طراحی شده اند.
هواپیمای بوئینگ ۷۵۷ سری ۲۰۰ | ۷۵۷-۲۰۰
بوئینگ 757-200 مدل پایه و پرکاربردترین سری این هواپیما به عنوان یک هواپیمای باریک پیکر و دوموتوره برای پروازهای میان برد طراحی شده است. این مدل با طول تقریبی 47.3 متر و ظرفیت حمل حدود 200 تا 289 مسافر بسته به نوع پیکربندی کابین در خطوط هوایی مختلف در سراسر جهان به کار گرفته شده است. 757-200 به دلیل کارایی بالا در مصرف سوخت و توانایی پرواز در باندهای کوتاه به یک انتخاب محبوب برای شرکت های هواپیمایی تبدیل شد. این مدل همچنین در نسخه های باری (757-200PF) و ترکیبی (757-200M) نیز تولید شده است که برای حمل بار و مسافر به طور همزمان مورد استفاده قرار می گیرند.
هواپیما بوئینگ ۷۵۷ سری ۳۰۰ | ۷۵۷-۳۰۰
بوئینگ 757-300 نسخه کشیده تر از مدل 757-200 با هدف افزایش ظرفیت مسافر و ارائه یک هواپیمای کارآمدتر برای پروازهای با تقاضای بالا طراحی شد. این مدل با طول تقریبی 54.4 متر حدود 7 متر از مدل 200-757 بلندتر است و می تواند تا 295 مسافر را در یک پیکربندی دو کلاسه حمل کند. 757-300 با حفظ ویژگی های مثبت مدل 200-757 مانند کارایی در مصرف سوخت و توانایی پرواز در باندهای کوتاه به شرکت های هواپیمایی این امکان را می دهد تا با هزینه کمتر تعداد بیشتری مسافر را جابجا کنند. این مدل بیشتر در مسیرهای پرتردد و در خطوط هوایی چارتر مورد استفاده قرار می گیرد.
هواپیماهای بوئینگ در ایران
حضور هواپیماهای بوئینگ در ایران به دهه های گذشته بازمی گردد. قبل از انقلاب اسلامی ایران ایر (هواپیمایی ملی ایران) از ناوگان قابل توجهی از هواپیماهای بوئینگ از جمله بوئینگ 707 727 و 747 برخوردار بود. این هواپیماها نقش مهمی در توسعه صنعت هوانوردی ایران و برقراری ارتباط با نقاط مختلف جهان ایفا کردند. پس از انقلاب و به دلیل تحریم های اعمال شده ورود هواپیماهای جدید بوئینگ به ایران با محدودیت های جدی مواجه شد. با این حال برخی از شرکت های هواپیمایی ایرانی توانستند از طریق روش های مختلف تعدادی از هواپیماهای بوئینگ را وارد ناوگان خود کنند. در حال حاضر تعداد هواپیماهای بوئینگ فعال در ایران نسبت به گذشته کاهش یافته است اما همچنان برخی از این هواپیماها در خطوط هوایی کشور مشغول به فعالیت هستند.
کدام ایرلاین های ایرانی از هواپیماهای بوئینگ استفاده می کنند؟
در طول سالیان گذشته چندین شرکت هواپیمایی ایرانی از هواپیماهای بوئینگ در ناوگان خود استفاده کرده اند. ایران ایر به عنوان قدیمی ترین و بزرگترین شرکت هواپیمایی ایران همواره از هواپیماهای بوئینگ به عنوان یکی از ارکان اصلی ناوگان خود بهره برده است. شرکت های هواپیمایی دیگری مانند ماهان ایر آسمان تابان و کیش ایر نیز در دوره های مختلف زمانی از مدل های مختلف هواپیماهای بوئینگ از جمله بوئینگ 727 737 و 747 استفاده کرده اند. اما همانطور که قبلاً اشاره شد به دلیل تحریم ها و مشکلات مربوط به تامین قطعات یدکی تعداد هواپیماهای بوئینگ فعال در ناوگان این شرکت ها به مرور زمان کاهش یافته است.
ناوگان شرکت های هواپیمایی
ناوگان شرکت های هواپیمایی ایرانی ترکیبی از هواپیماهای مختلف از جمله بوئینگ ایرباس و هواپیماهای تولید شده در کشورهای دیگر است. با توجه به محدودیت های موجود شرکت های هواپیمایی ایرانی تلاش می کنند تا با حفظ و نگهداری مناسب از هواپیماهای موجود ناوگان خود را در شرایط عملیاتی نگه دارند. همچنین برخی از شرکت ها به دنبال یافتن راه هایی برای نوسازی ناوگان خود با هواپیماهای جدیدتر هستند. نوع هواپیماهای موجود در ناوگان هر شرکت هواپیمایی بسته به نوع پروازها مسیرهای پروازی و استراتژی تجاری آن شرکت متفاوت است.
ناوگان بوئینگ 757 در ایران
در حال حاضر تعداد بسیار محدودی هواپیمای بوئینگ 757 در ناوگان هوایی ایران فعال هستند. در گذشته شرکت هواپیمایی تابان یک فروند بوئینگ 757 را در اختیار داشت که برای مدتی در خطوط هوایی داخلی و بین المللی مورد استفاده قرار می گرفت. اما به دلیل مشکلات مربوط به نگهداری و تامین قطعات یدکی این هواپیما برای مدتی طولانی زمین گیر شد و در نهایت از ناوگان تابان خارج شد. اطلاعات دقیقی در مورد وجود سایر هواپیماهای بوئینگ 757 فعال در ایران در دسترس نیست. با این حال با توجه به محدودیت های موجود می توان گفت که ناوگان بوئینگ 757 در ایران بسیار کوچک و محدود است.
معرفی بویینگ 757 سابق تابان
هواپیمای بوئینگ 757 که سابقاً در ناوگان شرکت هواپیمایی تابان فعالیت می کرد با شماره سریال 27599 ساخته شده بود و نخستین پرواز خود را در سال 1996 انجام داد. این هواپیما پس از چند سال فعالیت در شرکت های هواپیمایی دیگر در سال 1394 به ناوگان تابان پیوست و با رجیستر EP-TBI به پروازهای خود در خطوط هوایی ایران ادامه داد. بوئینگ 757 تابان دارای پیکربندی کابین C8Y189 بود و ظرفیت حمل 197 مسافر را داشت. این هواپیما برای مدتی در مسیرهای پرتردد داخلی و بین المللی مورد استفاده قرار می گرفت اما به دلیل مشکلات فنی و کمبود قطعات یدکی در نهایت از ناوگان تابان خارج شد.
چالش های استفاده از هواپیماهای بوئینگ در ایران
استفاده از هواپیماهای بوئینگ در ایران با چالش های متعددی روبرو است. مهم ترین این چالش ها تحریم های اقتصادی اعمال شده علیه ایران است که مانع از خرید هواپیماهای جدید و تامین قطعات یدکی مورد نیاز می شود. این تحریم ها باعث شده تا شرکت های هواپیمایی ایرانی با مشکلات جدی در زمینه نگهداری و تعمیر هواپیماهای خود مواجه شوند و نتوانند ناوگان خود را به روز نگه دارند. علاوه بر تحریم ها مشکلات مربوط به انتقال پول و محدودیت های بانکی نیز از دیگر چالش های پیش روی شرکت های هواپیمایی ایرانی است. این مشکلات باعث شده تا تامین قطعات یدکی و انجام تعمیرات اساسی هواپیماها با دشواری های زیادی همراه باشد.
حوادث
هواپیمای بوئینگ 757 در طول سال های فعالیت خود سابقه ایمنی نسبتاً خوبی داشته است. با این حال تعدادی حادثه و سانحه هوایی نیز برای این هواپیما رخ داده است که برخی از آن ها منجر به تلفات جانی شده اند. از جمله مهم ترین این حوادث می توان به حادثه سقوط بوئینگ 757 خطوط هوایی American Airlines در جریان حملات 11 سپتامبر به ساختمان پنتاگون اشاره کرد. همچنین سقوط بوئینگ 757 خطوط هوایی United Airlines در ایالت پنسیلوانیا نیز یکی دیگر از حوادث تلخ مرتبط با این هواپیما است. بررسی این حوادث نشان می دهد که عوامل مختلفی از جمله خطای انسانی نقص فنی و شرایط آب و هوایی نامساعد می توانند در وقوع سوانح هوایی نقش داشته باشند.
آیا هواپیماهای بوئینگ ۷۵۷ در حال حاضر در ایران فعال هستند؟
تعداد محدودی بوئینگ ۷۵۷ در ایران وجود دارد و اطلاعات دقیقی از فعال بودن آنها در دسترس نیست.
کدام شرکت های هواپیمایی ایرانی از بوئینگ ۷۵۷ استفاده کرده اند؟
شرکت هواپیمایی تابان یکی از شرکت هایی بود که از این مدل هواپیما در ناوگان خود بهره می برد.
چند فروند هواپیما بوئینگ ۷۵۷ در ایران وجود دارد؟
تعداد دقیق بوئینگ های ۷۵۷ موجود در ایران مشخص نیست اما تعداد آنها بسیار محدود است.
اولین هواپیمای بوئینگ ۷۵۷ چه زمانی وارد ایران شد؟
تاریخ دقیق ورود اولین بوئینگ ۷۵۷ به ایران مشخص نیست اما این هواپیما در دهه 90 میلادی وارد ایران شد.
ایمنی هواپیمای بوئینگ ۷۵۷ چگونه است؟
بوئینگ ۷۵۷ در طول سال های فعالیت خود سابقه ایمنی نسبتاً خوبی داشته است.