نحوه استفاده از هورمونهای ریشه‌زایی:
برای این کار نیاز به یک قلمه سالم و تازه داریم پیش از شروع فرایند ریشه‌زنی، برگهای قلمه را جدا کنید. مقدار بسیار کمی هورمون ریشه‌زایی در یک ظرف تمیز بریزید.
خرید پودر تالک:
هرگز قلمه را در ظرف خود هورمون ریشه‌زایی غوطه ور نکنید، بلکه همیشه باید مقداری از هورمون را در ظرف دیگری بریزید. این کار باعث می‌شود بخشی از هورمون ریشه‌زایی که استفاده نشده است، دست نخورده و تمیز باقی بماند.
حدود 2.5 سانتیمتر از قلمه ساقه را در قرار دهید. ریشه‌های جدید از این ناحیه شروع به رشد خواهند کرد.
گلدانی با خاک گلدانی مرطوب آماده کنید و ساقه قلمه را در خاک گلدان قرار دهید. روی گلدان را با یک کیسه پلاستیکی بپوشانید. این گلدان را باید در مکانی پر نور قرار دهید که نور فیلتر شده دریافت می‌کند.
خریدار پودر باریت: در مدت زمانی که منتظر ریشه دادن قلمه و رشد گیاه جدیدتان هستید، حتما خاک قلمه را مرطوب نگه دارید (به جز برخی گیاهان مانند آلوئه ورا که دستور العمل دیگری در مورد آن داده شده است) و به آن نظارت داشته باشید تا زمانیکه برگهای جدید در آن رشد کنند. هنگامیکه برگهای جدید پدیدار می‌شوند، می‌توانید مطمئن باشید که گیاه، ریشه تولید کرده است. در این زمان کیسه پلاستیکی را از روی گلدان خارج کنید.
هنگامیکه جوانه بزرگ شد، می‌توانید مراقبت از آن به عنوان یک گیاه جدید را شروع کنید.
یکی از هورمونهای اصلی، IBA است که می‌توانید با دز (مقدار مصرف) 1300ppm به مدت 6 ثانیه برای تحریک رشد و ریشه‌زایی قلمه، استفاده کنید.
برای مطالعه اطلاعات درباره پزشک گیاه خودتان، کلیک کنید
روش مصرف:
- مقداری از هورمون را که احتمال میدهیم مصرف شود در یک ظرف موقت میریزیم. (زیرا بهتر است باقیمانده هورمون استفاده شده را به ظرف اصلی برنگردانیم).
- قلمه را با وسیله تیز (مانند کاتر یا چاقوی تیز) که تمیز و ضدعفونی شده باشد (با حرارت مستقیم آتش و خنک شده)، برش داده و انتهای قلمه را در هورمون ریشه‌زایی فرو میکنیم.
- قشر نازکی از هورمون اطراف قلمه را می‌پوشاند.
- با وسیله‌ای مانند مداد، بستر مورد نظر را سوراخ میکنیم و قلمه را در آن قرار میدهیم. (تا هنگام فرو کردن قلمه در بستر هورمونهای اطراف ساقه از آن جدا نشود).
- گلدان را در محل مناسب و شرایط مناسب قرار میدهیم تا به زودی ریشه‌دار شود. (در مورد گیاهان سخت‌ریشه‌زا 20 روز دیگر مجددا روی قلمه‌ها هورمون ریشه‌زایی اسپری می‌کنند).
برای مطالعه نحوه ساخت یک سیستم هیدروپونیک کم خرج خانگی، کلیک کنید
شرایط نگهداری هورمون:
خرید پودر باریت حفاری: این پودر باید در قوطی دربسته بدور از رطوبت و در جای تاریک، دور از دسترس اطفال نگهداری شود.
باقیماندۀ پودر، قابل استفاده به مدت نامحدود است. برای اینکه قلمه زنی موفقیت آمیز باشد باید نکاتی را رعایت نمایید:
- از ماسه بادی رودخانه یا یا مخلوط این‌ها با خاک برگ (بستگی به نوع گیاه دارد – ترکیب دو قسمت ماسه و یک قسمت خاک برگ یا ) و یا کمپوست قلمه بعنوان بستر استفاده نمایید.
- همیشه بستر مرطوب باشد و زهکش داشته باشد (خروج اب اضافی)
- قلمه زنی در فصل مناسب انجام شود (با توجه به نوع گیاه)
- قلمه در محیطی با دما و رطوبت مناسب و نور غیر مستقیم نگهداری شوند.
- قلمه به صورت اریب زده شود.
- در صورت برگدار بودن، برگهای پایینی حذف و فقط 3-2 برگ باقی بگذارید.
- از زمانی استفاده گردد که قلمه داری 5-4 بند بوده و حداقل یک سوم قلمه در بستر فرو رود. تا زمان ریشه‌دار شدن، بستر قلمه‌ها همیشه باید مرطوب باشد، می‌توانید با کشیدن یک پلاستیک شفاف روی گلدان یا بستر قلمه، شرایط گلخانه‌ای ایجاد نمائید.
- دقت کنید هر چند وقت یکبار برای تبادل هوا پلاستک را بردارید و یا اینکه چند سوراخ در پلاستیک ایجاد نمایید. پس از ریشه‌دار شدن باید از دفعات آبیاری بتدریج کاسته شود. در مورد قلمه، مهمترین مسئله، ریشه‌زایی است و باید با قطع گل و جوانه، سعی شود انرژی گیاه صرف ریشه‌زایی شود.
- اجازه بدهید تا ریشه‌دهی کامل شود (حداقل 5-4 سانتیمتر) و سپس آنرا با دقت و بدون جدا شدن خاک اطراف ریشه، در خاک مناسب بکارید. کاشت قلمه‌های تازه ریشه‌دار شده را در گلدان کوچکی شروع کنید و با بزرگ شدن آن، تدریجا آنرا به گلدانهای بزرگ منتقل کنید. از قرار دادن قلمه و گیاهچۀ جوان در مقابل نور مستقیم و شدید خودداری شود.
آغشته سازی انتهای قلمه برگ بنفشه آفریقایی به هورمون ریشه‌زا
طریقه ساختن هورمونهای ریشه‌زایی با حداقل هزینه در منزل:
اگر خرید هورمونهای استاندارد برایتان میسر نیست، می‌تونید از مواد زیر به جای هورمونهای ریشه‌زا استفاده کنید. ترکیباتی که داخل مواد زیر است می‌تواند کار همان هورمونهای ریشه‌زایی را برای شما انجام دهد:
1) پودر تالک:
همان پودر بچه! انتهای قلمه رو داخل پودر بچه فرو کرده در بستر مناسب بکارید.
2) بید مجنون:
در داخل ساقه‌ها و شیره درخت بید مجنون ماده اسید سالیسیلیک وجود دارد. می‌توانید مقداری از ساقه‌ها را خرد کرده و داخل ظرف آب بیندازید و آب رو بجوشانید تا کم کم آب تیره رنگ شود و مدتی بعد که آب سرد شد، از اون آب بعنوان استفاده کنید. به این ترتیب که آب تیره رو در ظرف جداگانه بریزید، برای یک شب تا صبح (overnight) قلمه را در محلول قرار بدید و بعد بکارید.
قرارگیری قلمه‌ها در آب جوشیده شده سرد شده درخت بید مجنون
فقط دقت کنید که نمی‌توانید از این آب تیره برای مدت طولانی استفاده کنید چون خواصش را از دست خواهد داد. یا اینکه مقداری از ساقه‌های بید را بشکنید و داخل ظرف آب کنار قلمه بگذارید، آرام آرام، شهد ساقه‌ها خارج شده و قلمۀ شما را وادار به ریشه‌دهی خواهد کرد.
شیره درخت بید مجنون، موثر در ریشه‌زایی قلمه‌ها
3) قرص آسپرین:
حل کردن 200 میلی‌گرم قرص آسپرین در یک گالن آب (معادل 3.7 لیتر) و قرار دادن گیاه به مدت یک شب تا صبح در این محلول، می‌تواند به ریشه‌زایی کمک کند.
4) عسل:
انتهای قلمه را داخل عسل طبیعی فرو کرده در بستر مناسب بکارید.
5) شیرۀ نارگیل:
انتهای قلمه را داخل شیره (آب) نارگیل فرو کرده در بستر مناسب بکارید.
6) شیره درخت توت:
مشابه اونچه که در مورد درخت بید گفتیم، توت هم می‌تواند گیاه را وادار به ریشه‌زایی کند.
7) دارچین:
این ماده شگفت انگیز بعنوان عامل به اندازۀ آب برگ بید و پودر هورمون ریشه‌زایی تاثیر گذار است. یک بار آن را به ساقۀ قلمه‌ای که می‌خواهید بکارید، بزنید تا ریشه‌دهی گیاه تحریک و تقویت شود. از این روش تقریبا در همه انواع گیاهان می‌توانید استفاده کنید. با کمک دارچین قلمه خیلی زود گرفته و ریشه می‌دهد.
استفاده از دارچین برای تسریع در ریشه‌زایی قلمه
برای این کار ابتدا یک قاشق پر دارچین را در دستمالی بریزید، انتهای ساقه بریده شده را مرطوب کنید و سپس انتهای ساقه را در پودری که روی دستمال ریخته‌اید و بغلتانید. سپس قلمه را در خاک گلدانی تازه قرار دهید.
با این روش ساقه به تولید ساقه‌های بیشتر نیز ترغیب می‌شود و این خاصیت کمک می‌کند جلوی دامپینگ آف یا مرگ ناگهانی گیاهچه (damping off) که توسط قارچهای مضر اتفاق می افتد، گرفته شود.
بیماری قارچی دامپینگ آف یا مرگ ناگهانی گیاهچه (damping off)
بیماری دامپینگ آف یا مرگ ناگهانی گیاهچه یک بیماری قارچی است که طی آن جوانه‌های کوچکی که تازه می‌خواهند رشد کنند، ناگهان توسط قارچهای فرصت طلب، نابود شده و می‌میرند.
نمایی نزدیک از بیماری قارچی دامپینگ آف یا مرگ ناگهانی گیاهچه (damping off)
دارچین با از بین بردن قارچهای خاک از این اتفاق پیشگیری می‌کند. همچنین مشکلات قارچی دیگری که در گیاهان بزرگتر و قدیمی‌تر دیده می‌شود مانند کپک لجن یا مخاطی (Slime Mold) و رشد قارچ (mushroom) بر روی گیاه نیز با آن برطرف می‌شود.
نمایی از خسارت بیماری قارچی دامپینگ آف یا مرگ ناگهانی گیاهچه (damping off) در مرحله نشا کاری
برای مقابله با بیماری قارچی با دارچین، باید آن را به صورت اسپری استفاده کنید. برای این کار مقداری از آن را در آب گرم بریزید و هم بزنید و بگذارید یک شب بماند. سپس محلول آماده شده را از صافی ریزی عبور دهید تا ذرات درشت آن گرفته شده تا مانع بسته شدن روزنه‌های اسپری نشود.
سپس این محلول را در بطری اسپری بریزید و آن را به برگ و ساقه‌های گیاهان بیمار بپاشید و بر روی خاک گلدان (یا باغچه) که مشکل قارچی دارد نیز غبارپاشی کنید.
استفاده از دارچین بعنوان تحریک کننده ریشه‌زایی و ضد قارچ برای قلمه و بذرکاری برای تولید نشا
8) آلوئه‌ورا
ابتدا قلمه مورد نظر را با زاویه 45 درجه برش بزنید. پوست انتهای قلمه را با چاقو خراش بدهید ولی به صورتیکه پوست قلمه، کنده نشود. سپس یک تکه از آلوئه‌ورا را بصورت عرضی (حدود 3 سانتیمتر) برش زده و قلمه را داخل آلوئه‌ورا فرو کنید. قلمه و آلوئه‌ورا را با یکدیگر کاشته و آبیاری نمایید. پس از حدود یکماه، شده را تحویل بگیرید (البته بشرط رعایت شرایط اقلیمی مناسب تولید قلمه).
تصاویر زیر، کلیه مراحل را به ترتیب نشان می‌دهد:
1- برش قلمه با زاویه 45 درجه 2- خراش پوست انتهای قلمه با چاقو 3- پوست خراش خورده قلمه 4- قرار دادن انتهای قلمه در تکه برش خورده آلوئه‌ورا 5- کاشت قلمه با تکه آلوئه‌ورا 6-