در جهت پیشرفت تکنولوژی صنعتی، ابزاری برای سرعت بخشیدن به کار و ایجاد سهولت در جا به جایی وسایل سنگین طراحی شد. یکی از این ماشین‌آلات که لیفتراک نام دارد، پرکاربردترین دستگاه برای جا به جایی انواع بار در انبارهاست که در ادامه این مقاله شما را بیشتر با این دستگاه و قطعات موتور لیفتراک آشنا می‌کنیم. با ما همراه باشید.
کاربرد اصلی لیفتراک
در ساختار ظاهری لیفتراک دو شاخک در جلوی دستگاه تعبیه شده که عمل جا به جایی و بالا پایین کردن وسایل را برعهده دارد. دستگاه لیفتراک بر اساس فعالیت آن در انواع مختلف طراحی شده است. از این دستگاه می‌توان در محل‌های ساخت و ساز، برای جا به جایی مصالح ساختمانی نیز استفاده کرد. همچنین در انبارها و سطوح وسیع نیز بسیار کارآمد هستند.
انواع لاستیک لیفتراک
لاستیک‌های لیفتراک انواع مختلفی دارد که بر اساس محیط کار می‌توان بهترین گزینه را انتخاب کرد. در دستگاه لیفتراک، سایز لاستیک جلو بزرگتر از لاستیک عقب است. سه تا از رایج‌ترین سایزهای عبارت است از12/700، 15/15/8 و10/650.
انواع لیفتراک
مهمترین بخش لیفتراک، موتور آن است که برای کارکرد لیفتراک قدرت و گشتاور لازم را تامین می‌کند. این دستگاه از لحاظ سوخت نیز تفاوت دارد از جمله این سوخت‌ها، دیزل، بنزین، گاز و نیروی الکتریکی است. همچنین با توجه به محلی که از آن استفاده می‌شود به سه دسته برقی، فسیلی و گازی تقسیم می‌شود.
لیفتراک دیزل
عمده استفاده لیفتراک‌های دیزل در محیط‌های باز است زیرا بخار اگزوز و ذرات دیزل در فضای باز پراکنده می‌شود و گازهای مضر در محیط بسته انتشار پیدا نمی‌کنند. اما کا‌تالیزورها و تصفیه‌کننده‌های اگزوز از انتشار گازهای مضر جلوگیری می‌کنند. در این صورت می‌توان این لیفتراک‌ها را در محیط‌های بسته نیز استفاده کرد.
موتورهای دیزلی نسبت به موتورهای LPG کارایی بیشتر و عملکرد بهتری دارند. راندمان مخزن سوخت 50 لیتری یک لیفتراک دیزل، از کپسول گاز 18 کیلوگرمی یک لیفتراک گازی بیشتر است. همچنین لیفتراک‌های دیزل گشتاور بالاتری نسبت به لیفتراک‌های گازسوز دارند که این مزیت باعث می‌شود قدرت بیشتری در سراشیبی‌ها و انجام امور سنگین داشته باشند.
معایب لیفتراک دیزل
گازهای خروجی از این دستگاه مضر است و در فضای بسته ممکن است برای افراد دارای بیماری خاص مشکل‌ساز باشد. همچنین به دلیل سایز بزرگ آن به ندرت می‌توان در محیط‌های بسته استفاده کرد. قیمت آن‌ها نسبت به لیفتراک‌های برقی کمتر است اما از یک دستگاه دوگانه‌سوز قیمت بیشتری دارند.
لیفتراک دوگانه‌سوز (گاز ال‌پی‌جی و بنزین)
لیفتراک LPG برای استفاده در محیط‌های باز و بسته مناسب است و قیمت مناسبی دارد. همچنین به دلیل قیمت مناسب آن از محبوبیت بالایی برخوردار است. لیفتراک LPG صدای کمتری نسبت به لیفتراک‌های دیزلی دارد. همچنین بخار اگزوز آن نسبت به لیفتراک دیزلی آلودگی کمتری ایجاد می‌کند. لیفتراک دوگانه‌سوز نسبت به بقیه لیفتراک‌ها سرعت جا‌به‌جایی، میزان شتاب و سرعت بالابری بسیار زیادی دارد.
معایب لیفتراک دوگانه‌سوز (گاز ال‌پی‌جی و بنزین)
سوخت این نوع لیفتراک‌ها هزینه بالایی دارد. همچنین در لیفتراک‌های دیزل استفاده از ضد یخ اجباری است.
لیفتراک برقی
این نوع لیفتراک کاملا بی‌صدا است و آلایندگی مضر برای محیط ایجاد نمی‌کند در نتیجه دوست‌دار محیط‌زیست محسوب می‌شود. وزن کم باتری لیفتراک برقی باعث می‌شود بسیار روان‌تر عمل کند. شارژ باتری لیفتراک برقی هزینه کمتری نسبت به سوخت گاز و یا دیزل دارد. عملکرد لیفتراک‌های الکتریکی بسیار ساده‌تر از باقی لیفتراک‌هاست و هزینه‌های تعمیر و نگهداری آن نیز به میزان چشم‌گیری کمتر از لیفتراک‌های دیزل و گازسوز است. از جمله لیفتراک‌های برقی می‌توان به استاکر، کاتر بالانس، ریچتراک اشاره کرد.
معایب لیفتراک برقی
لیفتراک‌های برقی به دلیل باتری و شارژر، قیمت بالاتری نسبت به دیگر لیفتراک‌ها دارند. از دیگر معایب آن محدودیت استفاده در زمان شارژ باطری لیفتراک است. همچنین بهتر است از آن در سطوح صاف استفاده شود زیرا سطوح ناهموار شارژ باتری را کاهش می‌دهد. در صورت استفاده از باتری قدرتمندتر این موضوع را نمی‌توان عیب تلقی کرد. همچنین استفاده از لیفتراک‌های برقی در آب و هوای شرجی مشکل‌ساز خواهد بود.
برندهای مختلف دستگاه لیفتراک
ماشین آلات انبارداری برندهای ایرانی و خارجی متنوعی دارند. برندهای خارجی آن شامل کوماتسو، تویوتا، لینده، اشتیل، هیوندا، کاترپیلار، زوم‌لاین، بائولی و… است و برندهای ایرانی آن سپاهان، سهند و آریا را شامل می‌شود. از قدیمی‌ترین برندهای تولید ماشین‌آلات سنگین می‌توان به کوماتسو اشاره کرد که در سال 1921 در ژاپن تاسیس شد.
برای جلوگیری از حوادث ناشی از بارگیری لیفتراک بهتر است توجه کافی به میزان بار، سرعت، شرایط بارانداز و محل بارگیری داشته باشیم. بهتر است پالت‌ها به صورت منظم بارگیری شوند و ارتفاع آن‌ها نسبت به انبار تعیین شود تا از بروز اتفاق ناخوشایند پیشگیری شود. همچنین بررسی تایرهای لیفتراک از اهمیت بالایی برخوردار است. انتخاب لاستیک مناسب برای یک رانندگی روان و بی دردسر از ارکان اولیه است. برای خرید تایرهای لیفتراک لیفتراک ها جزو ماشین های ضروری صنعتی است که برای حمل و نقل و جابه جایی انواع بار، در وزن های بسیار بالا به کار می روند. لیفتراک در اوایل قرن 20 توسط شرکت های مختلف از جمله شرکت کلارک، اختراع شد.
درست است که یک لیفتراک صنعتی می تواند وزن های زیاد بار را جابه جا کند، اما باید توجه کرد که حداکثر توان حمل بار و وزن کالا، برای هر لیفتراک از قبل توسط کارخانه سازنده مشخص خواهد شد.
لیفتراک ها در انواع مختلف به بازار عرضه می شوند. همانند دیگر محصولات صنعتی، کار به لیفتراک هم از استانداردهای بین المللی تبعیت می کند. لیفتراکدستی، برقی، دیزلی و دوگانه سوز از انواع رایج لیفتراک در صنعت هستند. در خرید یک لیفتراک مناسب باید به عوامل متعددی توجه داشت. قیمت کالا، کارایی و ایمنی لیفتراک، کارخانه سازنده و خدمات گارانتی یا همان پشتیبانی محصول پس از خرید، در هنگام سفارش لیفتراک باید به دقت بررسی شود.
اجزای اصلی دستگاه لیفتراک عبارتست از: بدنه لیفتراک، اتاق راننده، محافظ سقف، دکل، تکیه گاه شاخک ها، نگهدارنده بار، شاخک ها، چرخ ها، وزنه تعادل، تجهیزات هشداردهنده ایمنی، سیستم ترمز و سیستم هیدرولیک سیلندر.
لیفتراک بدون خطر واژگونی بار، می تواند مقادیر زیادی بار را حمل کند. همچنین می تواند کالا را تا ارتفاع مشخصی بالا و پایین بیاورد. برخی لیفتراک ها ویژه عبور در مناطق ناهموار طراحی شده اند. در برخی کارخانه ها، بخش های ناموار وجود دارد که کالاها باید از آن نقطه منتقل شوند؛ در این جاست که از لیفتراک های مخصوص مناطق ناهموار استفاده می شود. مهمترین ویژگی که یک لیفتراک صنعتی باید داشته باشد این است که باید حتماً دارای فرمان حرحکت چرخ باشد. فرمان لیفتراک، قابلیت جهت دهی در گوشه های تنگ را افزایش می دهد.
برای حرکت دادن یک لیفتراک صنعتی، تخصص خاصی لازم است. راننده لیفتراک باید دوره های رانندگی با دستگاه صنعتی لیفتراک را بگذراند و گواهینامه مخصوص دریافت کند. قبل از استفاده از لیفتراک باید تمام اصول فنی دستگاه چک شود؛ پس از سوار شدن راننده، کمربند ایمنی بسته شود و همواره به استانداردهای حمل بار دقت و توجه شود.
مشخصات اصلی هر دستگاه روی پلاک لیفتراک ثبت شده است. در مناطق صنعتی بهتر است تابلوی محل عبور لیفتراک نصب شود تا از بروز خطر تصادف جلوگیری گردد. لیفتراک های دیزلی هم پرسروصدا هستند و هم آلودگی محیط زیست را به همراه دارند. در مقابل، لیفتراک های برقی این عیب را ندارند؛ اما اشکال بزرگ لیفتراک برقی این است که در صنایع بزرگ که در فضاهای گسترده و باز باید کالاها حمل شوند، قابل استفاده نیست؛ زیرا تأمین برق دستگاه در این حالت مشکل است.
لیفتراک معمولاً به صورت زیر دسته بندی می شود:
لیفتراک؛ حمل بار تا 3 تن
لیفتراک؛ حمل بار از 3 تا 4 تن
لیفتراک؛ حمل بار از 4 تا 6 تن
لیفتراک؛ حمل بار از 6 تا 9 تن
لیفتراک؛ حمل بار از 9 تن به بالا
مدیران صنایع برای استفاده از لیفتراک ها، قوانین خاصی دارند. هر لیفتراک باید قبل از استفاده و روشن شدن، تست و بازرسی شود. اطلاعات بازرسی در فرم بازرسی ثبت می شود. هر گونه عملیات تعمیر و نگهداری، خرابی ها، حوادث کارو نام راننده حتما باید در فرم بازرسی ثبت شود. تست لیفتراک حتما باید در فضای مناسب انجام گیرد. به طور کلی، استفاده از لیفتراک ها در صنعت قوانین و مقررات مخصوصی دارد که هم توسط کارخانه سازنده و هم توسط استانداردهای بین المللی و کارفرماها وضع می شوند.