نگهداری از باغ در طول سال
اگر شما باغدار هستید یا حتی اگر چند درخت در حیاط خود دارید احتمالاً دوست دارید بدانید که چگونه باید از درختان خود مراقبت کنید اگر برای یافتن زمان مناسب برای کود دادن، سمپاشی، هرس درختان و… با مشکل مواجه شده‌اید و یا به دنبال بهترین روش انجام کارهای مربوط به درختان خود و افزایش حداکثری عملکرد آنها می‌گردید، به شما پیشنهاد می‌کنم این مقاله را تا انتها مطالعه نمایید. ما قصد داریم در این مقاله تمام مواردی را که در طول یک سال لازم است در نگهداری از باغ اجرا کنید تا دارای درختان سالم و پربارتری باشید، شرح دهیم.
آزمایش آب و خاک
اگر شما بخواهید وضعیت باغ خود را بهبود ببخشید باید ابتدا از وضعیت کنونی آن اطلاع کامل داشته باشید تا بتوانید بر اساس آن برای بهبود وضعیت برنامه‌ریزی کنید و برای این کار باید در اولین قدم یک آزمایش آب و خاک بگیرید تا از مشکلات باغ خود آگاهی کامل کسب کنید.
به عنوان مثال اگر شما در باغ قدیمی خود از آبی استفاده کنید که شور باشد و شما از این موضوع خبر نداشته باشید ممکن است درختان تنومند شما به خاطر ریشه‌های عمیق خود و همچنین مقاومت به شوری که به‌مرور به دست آورده‌اند با مشکل محسوسی مواجه نشوند ولی زمانی که شما بخواهید چند نهال جدید به باغ اضافه کنید و یا باغ جدیدی احداث کنید بیشتر نهال‌های جوان به خاطر حساسیت بیشتر به شوری خشک شوند و ضرر هنگفتی را به شما تحمیل کنند، در حالی‌که اگر از وضعیت آب و خاک آگاه بودید می‌توانستید با مشورت با کارشناس خود و انجام اقدامات پیشگیرانه از این ضرر جلوگیری کنید.
نگهداری از باغ و آماده‌سازی آن در زمستان
- استفاده از کود دامی پوسیده
در زمستان بهتر است کود دامی به باغ بدهید. کود دامی باید پوسیده باشد و اگر از پوسیدگی کامل آن اطمینان ندارید بهتر است کود را زودتر مثلاً در اواخر پاییز یا اول زمستان به زمین بدهید تا زمان کافی برای پوسیدن کود داشته باشید. در همین زمان گوگرد هم بر روی زمین پاشیده و سپس یک شخم سبک بزنید. اگر به هر دلیلی کود دامی را دیر استفاده کردید می‌توانید با دادن مقداری کود اوره به آن سرعت پوسیدن کود را افزایش دهید.
- مبارزه با باکتری و بیماری‌های قارچی
زمانی که خاک مرطوب است با استفاده از سموم مسی می‌توانید باکتری‌ها و یا قارچ‌هایی را که ممکن است در بین برگ‌های ریخته شده بر روی زمین به وجود آمده باشند از بین ببرید، البته مس علاوه بر باکتری‌های مضر، باکتری‌های مفید را هم از بین میبرد. اگر باغ شما دارای آلودگی زیادی نیست استفاده از این سموم توصیه نمی‌شود و بهتر است در این زمینه با نظر مشاور خود اقدام کنید.
- زمان هرس درختان
در اسفند ماه می‌توانید باغ خود را هرس کنید این کار بسیار حساس است و عوامل زیادی در زمان و مقدار هرس باید مورد توجه قرار گیرند. زمانی که درخت هرس می‌شود به آن شوک وارد می‌شود و درنتیجه هرچه درخت دیرتر هرس شود دیرتر هم شروع به جوانه‌زنی و شکوفه دهی می‌کند در این شرایط ممکن است به خاطر دیر رسیدن محصول شما به بازار نتوانید از فروش نوبرانه که معمولاً قیمت بالاتری هم دارد سود ببرید. ولی این اتفاق می‌تواند برای شما یک مزیت هم داشته باشد زیرا اگر سرمای دیررس رخ دهد درختان شما از آن در امان خواهند بود. پس شما باید براساس وضعیت آب‌وهوای منطقه خود و پیش‌بینی‌های اعلام شده از سوی سازمان هواشناسی زمان هرس درختان خود را انتخاب کنید.
- مقدار هرس درختان
نکته: مقدار هرس در درختان مختلف متفاوت است، بعضی درختان مثل مرکبات به هرس نیاز ندارند، برخی درختان مثل سیب و گلابی نیز به هرس خیلی کم و در حد آرایش برخی شاخه‌ها نیاز دارند ولی بعضی از درختان مثل هلو، شلیل، آلو و خصوصاً انگور باید هرسال و به مقدار زیاد هرس شوند و از هر شاخه بسته به نوع درخت فقط چند بند باقی گذاشته شود. با توجه به اینکه همه بندها در سال بعد فعال نیستند و در درختان مختلف شرایط هرس متفاوت است، هرس حتماً باید با نظر کارشناس و توسط فرد ماهر صورت گیرد.
- محافظت از تنه درختان در مقابل آفات
در اسفندماه می‌توانید از محافظ تنه مثل چسب مرهم استفاده کنید البته می‌توانید خودتان با استفاده از چسب باغبانی و سمومی مثل تیوفانات متیل محلولی غلیظ درست کرده و با فرچه روی کل تنه را بپوشانید، اگر بر روی تنه زخم مشاهده کردید باید ابتدا زخم‌ها و شیرابه‌های احتمالی را کاملاً بتراشید سپس با یک سمباده نرم سطح موردنظر را کاملاً صاف کنید (درصورتی‌که سطح به‌خوبی صاف نشود قارچ‌ها در شیارهای ریز باقی‌مانده و کار شما کم اثر می‌گردد) و سپس با همین محلول روی زخم را به‌صورت مرهم بپوشانید. همچنین در اواخر پاییز می‌توانید دور تنه گونی بکشید تا با ایجاد محیطی مناسب برای تخم‌گذاری و زمستان گذرانی آفات، تنه درختان را از آسیب حفظ کرده و در اسفند گونی را برداشته و آتش بزنید.
- سمپاشی و کود دهی
بهترین زمان سمپاشی درختان در اسفندماه است، شما می‌توانید سم‌هایی مثل دیازینون گرانول و متالاکسیل گرانول را به‌صورت مخلوط و قبل از شخم زدن روی خاک بپاشید و در انتها با سم تری فلورالین (ترفلان) جهت از بین بردن بذر علف‌های هرز سمپاشی کرده و بلافاصله شخم بزنید تا با خاک سطحی مخلوط شوند. در اواخر اسفند و قبل از جوانه‌زنی و زمانی که جوانه‌ها در حال متورم شدن هستند می‌توان از سمومی مثل:
- سموم مسی
- دیازینون: از بین بردن تمامی حشرات
- کنفیدور
- روغن‌های امولسیون شونده: جهت از بین بردن شپشک، کنه، تخم برخی حشرات و بعضی لاروهای زمستانی
- اتیون: تخم‌کشی و کشی
و… استفاده نمود.
روغن امولسیون شونده حالت خفه‌کننده دارد و بهتر است دیازینون و کنفیدور را با آن مخلوط کنیم تا قدرت اثر و ماندگاری آنها نیز افزایش یابد، اتیون را نیز می‌توان با روغن مخلوط کرده و استفاده نمود.
نحوه مصرف ترکیبات مسی
ترکیبات مس را باید کاملاً جدا استفاده کنید و با هیچگونه سم و کودی ترکیب نکنید، مثلاً اگر امروز از ترکیبات مسی استفاده کردید حداقل یک روز فاصله گذاشته و فردا می‌توانید از مخلوط روغن و دیگر سموم استفاده کنید.
فرمول و روش صحیح کوددهی در زمستان
در این زمان و قبل از آب اول برای هر اصله درخت می‌توانید کودهای:
- اوره فسفات: ۲۰۰ گرم
- اسید بوریک: ۵۰ گرم
- هیومیک اسید: ۵۰ گرم
- سولفات روی: ۵۰ گرم
- کود دامی: ۲ کیلوگرم
را با هم مخلوط کرده و چالکود کنید.
توجه: مقدار کودها تقریبی است و بر اساس نوع و سن درختان ممکن است تغییر کند.
از آنجا که ریشه‌های فعال درخت مخصوصا نهال فندق معمولاً از تنه اصلی مقداری فاصله دارند بهترین محل برای قرار دادن کود در یک سوم انتهایی سایه‌انداز درخت است و بهتر است کود در عمق ۲۰ تا ۵۰ سانتیمتری خاک (براساس نوع و سن درخت) قرار گیرد و درصورتی‌که از آبیاری قطره‌ای استفاده می‌کنید در زیر قطره‌چکان‌ها قرار گیرد.
بهترین حالت زمانی است که مخلوط کود در چهار طرف درخت تقسیم شود. اگر شما به صورت جوی و پشته است و درختان شما بر روی پشته قرار دارند شما باید کود را درجایی که آب از روی آن عبور می‌کند قرار دهید. برای اطلاعات بیشتر مقاله را بخوانید.
کود دهی به درختان در فصل بهار
در اوایل بهار برای تقویت شاخ و برگ دهی باید کودهای:
- سولفات آهن
- نیتروژن (اوره، منو آمونیوم و…)
- هیومیک اسید
- کود دامی کاملاً پوسیده چالکود شود.
در بهار و با متورم شدن جوانه با استفاده از فروت ست می‌توانید تعداد شکوفه‌ها را افزایش دهید و البته باید توجه داشته باشید که با افزایش تعداد شکوفه‌ها شما در مراحل بعدی نیز به کود دهی بیشتری نیاز دارید تا درخت بتواند این شکوفه‌ها را به میوه‌های باکیفیت تبدیل کند.
سم پاشی پس از ریختن شکوفه ها
در مدتی که درخت شکوفه دارد نیازی به دادن آب یا کود نیست و پس از ریختن شکوفه‌ها دوباره می‌توانید از سمومی مثل کنفیدور (شته‌کش) و دیازینون (برای از بین بردن شته‌ها و پروانه‌ها) استفاده کنید و درصورتی‌که باغ شما با آسیب شدید کرم در سال‌های گذشته روبرو بوده است می‌توانید از کرم‌کش‌های قوی‌تری مثل:
- فن والریت
- تیودیکارب
- سومی پلئو
- آوانت و…استفاده کنید.
راه‌های مراقبت از درختان میوه در زمستان
تمیز کردن سالانه
به نقل از کارشناسان آلفا نهال قبل از استفاده از مس یا آهک، اولین قدم در محافظت از درختان میوه در برابر آفات و‌بیماری‌ها، پاک‌سازی کردن محیط است. برگ‌ها و میوه‌های قدیمی ممکن است تخم‌های زمستان گذران آفات یا هاگ موجود در بیماری‌ها را در خود جای دهند. با جمع‌آوری میوه‌های خراب و برگ‌های افتاده از اطراف گیاهان مثمر، اسپورها (هاگ‌ها) را از بین می‌برید.
از میوه و برگ‌ها برای مالچ استفاده نکنید، زیرا آنها همچنان منبع آلوده شدن مجدد هستند، گرچه می‌توانند به صورت کمپوست گرم درآیند. اگر وقت ندارید یک کمپوست گرم درست کنید (جایی که برای از بین بردن هاگ و تخم آفات تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد گرم شود) کافی است آنها را در باغ دفن کنید یا آنها را بسوزانید.
میوه و برگ‌ها را در عمق نیم متر درون گودال در خاک دفن کرده که در آنجا می‌توانند بدون گسترش مشکلات پوسیده شوند.
هرس درختان جهت شکل دادن در آینده
هنگامی‌که درختان برگ‌ریز در زمستان بدون برگ هستند، شاخه‌های ضعیف، مرده، شکسته یا ساییده شده به راحتی دیده و هرس می‌شوند. این نه تنها ظاهر گیاه را بهبود می‌بخشد، بلکه مناطقی را که هدف قارچ‌ها و باکتری‌ها و آفات تخم‌گذار است به راحتی هدف قرار می‌دهد و از بین میبرد. اطمینان حاصل کنید که تجهیزات هرس شما تمیز است، بنابراین سطح زخم‌ها ناهموار نیست. برای جلوگیری از شیوع هرگونه بیماری باکتریایی و ویروسی در یک باغ، وسایل هرس را بین هرس هر درخت یا بوته استریل کنید. برای این کار تیغه‌ها را به مدت ۳۰ ثانیه در محلول ضدعفونی‌کننده فرو ببرید. از روغن درخت چای که گران است اما کارآمد است یا از Clensel (ضدعفونی‌کننده تجاری) استفاده کنید.
در روش دیگر، شما می‌توانید ضدعفونی‌کننده خود را با مخلوطی که از یک قسمت سفیدکننده خانگی و ۹۹ قسمت آب تشکیل شده درست کنید. هرگز زخم‌های هرس را روی درختان رنگ نکنید. ثابت شده است که داروهای زخم بیش از آنچه که گفته می‌شود درمان می‌کنند، مشکلات ایجاد می‌کنند. زخم‌های هرس اگر تنها بمانند به طور طبیعی بهتر بهبود و ترمیم می‌شوند.
شستشوی خوب
بسیاری از آفات و بیماری‌های رایج به دلیل قرار گرفتن تخم‌ها و هاگ‌ها به صورت پنهان در پوست و شکاف‌های پوست، در حال استراحت هستند. تعادل را با استفاده از روشی موسوم به “شستشوی زمستانی”، روی همه درختان میوه و درختچه‌های برگ‌ریز، از سیب و انجیر گرفته تا هلو و انار، تنظیم کنید. این روش درمانی همچنین برای گیاهان زینتی مانند گل رز و یاسمن معطر که در اواخر سال دچار مشکلات قارچی می‌شوند نیز اعمال می‌شود.
اسپری بردو و گوگرد آهک و روغن زمستانه معمولاً از شستشوهای زمستانی محسوب می‌شود که در کنترل اسپورهای قارچ (هاگ‌ها) همراه با تخم اکثر حشرات آفت و کنه‌ها بسیار مؤثر هستند.
Yates Fungus Fighter یک اسپری قارچ‌کش مورد تائید ارگانیک است که بر پایه هیدروکسید مس ساخته شده است، اما در حال حاضر برای کنترل تخم آفات ثبت نشده است.
ساخت گام‌به‌گام اسپری بردو و شستشوی درختان با آن
اگر درختان زیادی برای درمان دارید، ساخت اسپری بردو برای خود مقرون‌به‌صرفه است. مراحل پروفسور Millardet را دنبال کنید و اسپری آلی بردوکس خود را بسازید، یا یک قارچ‌کش بر پایه مس بخرید. در اینجا نحوه ساخت آن آورده شده است.
¾ فنجان آهک ساختمانی را با ۲.۲۵ لیتر آب در یک سطل پلاستیکی مخلوط کنید. از سطل‌های فلزی استفاده نکنید زیرا مخلوط با فلز واکنش می‌دهد. با قاشق چوبی یا پلاستیکی خوب هم بزنید.
یک سطل پلاستیکی جداگانه بردارید، ½ فنجان سولفات مس را که از فروشگاه‌های مواد شیمیایی یا فلز آلات خریداری کرده‌اید، اضافه کنید، سپس ۲.۲۵ لیتر آب اضافه کنید. کاملاً هم بزنید، سپس این مخلوط را درحالی‌که مرتباً هم می‌زنید، درون آب آهک بریزید. اسپری بردو بلافاصله آماده استفاده است.
مخلوط را در یک سم‌پاش بریزید. تمام سطوح گیاه به‌خصوص شکاف‌های پوست را کاملاً مرطوب کنید. اسپری بردو (و گوگرد آهک) ته نشین می‌شود، بنابراین هر از گاهی سم‌پاش را تکان دهید.
هر اسپری را که روی چمن یا شاخ و برگ‌های دیگر پاشیده می‌شود، با استفاده از آب شیرین بشویید. سم‌پاش‌ها را با توجه به نازل‌ها کاملاً با آب گرم و صابون تمیز کنید.
اسپری بردو و گوگرد آهک برگ‌ها را می‌سوزاند، به همین دلیل باید آنها را در خواب زمستانی قبل از باز شدن جوانه‌ها یا برگ‌های گل استفاده کرد.